Þah Mat! Zweig
25 Aðustos 2013 17:16 / 2028 kez okundu!
Sýçrayarak uyandým. Uzun bir gecenin ardýndan sabahýn ilk ýþýklarý odamýn içine vuruyordu. Çocukluðumdan beri ayný kâbus… Uçurumun kenarýnda duruyorum, uçsuz bucaksýz bir karanlýk. Ayak seslerini duyduðum, ama baþýmý çevirmeme fýrsat dahi vermeden beni dipsiz bir boþluða iten bir el. Belirsizlik her þey, hiçbir þey… Ne zaman bu kâbusu görsem, yataðýmdan sýçramamla son buluyordu hep. Dün gece ayný kâbusta düþüyor, düþüyor, düþüyordum… O sonsuz karanlýðýn dibini gördüm, en sonunda içine düþtüðüm dünyada, yaþamý gördüm.
Gözlerimi açtým. Sevgilimin baþý göðsümde ve eli elimdeydi. Rüyada içine düþtüðüm kuyudan en sonunda dünyaya ulaþtým, bu dünyada somut bir varlýðýn içinden karanlýk sonsuzluðu seçip gidenler de vardý. Yukarý bakarken, o anda bir fotoðraf belirdi odanýn tavanýnda: Stefan Zweig ve sevgili eþi Lotte'nýn ölümlerinden sonra çekilen fotoðraflarý... Lotte'nin baþý Zweig'ýn omzuna yaslýydý ve elleri kenetliydi.
Usta bir biyografi yazarý olan Zweig, intiharýndan dolayý yerdiði Kleist'la yýllar sonra ayný kaderi paylaþýyordu. Hemen ardýndan Andre Gorz'u anýmsadým, hayat arkadaþý Dorine'nin öldüðü gün intihar etmesi yankýlandý zihnimde. Gorz ölmeden önce Son Mektup isimli bir kitap yazdý, ki bu kitap çaðýmýzýn içi boþaltýlmýþ aþklarýna ölümcül bir tokat gibidir.
Satranç kitabýnýn usta yazarý, Sahaf Mendel'in yaratýcýsý, Bir Kalbin Ölümü'nün mimarý Zweig, Almanlarýn Libya'ya çýkarma yaptýðý haberini duyduðunda insanlýða dair tüm ümitlerini yitirmiþti. Oysa o, II. Dünya Savaþý'ndan ölmemek ve öldürmemek için kaçmýþtý. Satranç'ý bu dönemde kaleme almýþ ve maalesef yazarýn son eseri olarak kalmýþtý. Satranç, Zweig'ýn ilk akla gelen ve muhtemelen en çok bilinen hikâyesidir. Her yazar, eserlerinde kendisinden derin izlerle çýkar karþýmýza. Bu nedenle bir eseri beðendiysem, yazarýnýn hayat hikâyesinin peþine düþerim; çünkü ancak o zaman yazarýn gerçekten ne anlatmak istediðini anlayabilirim.
Bazý eserlerin çevirisi zordur. Ancak bizim gibi üçüncü dünya ülkelerinde bir yazarýn çok okunan kitaplarý, telif haklarý kalktýðý anda ölçüsüz ticari kaygýlarla özensizce basýlýp burnumuzun dibinde biter. Zweig'in Satranç'ý da bu kaderden kurtulamamýþtýr. Peki, yazarýn diðer eserleri ne olacak diye düþünürken; Yordam Yayýnlarý'ndan gelen bir koli tüm endiþemi yok edip mutluluða dönüþtürdü.
Zweig'ýn birçok eserinin yeniden basýmý yapýlmýþ, karþýmda duruyordu. Künyesinde belirtildiði kadarýyla da devamý gelecekti. Bu benim için oldukça heyecan vericiydi. Çünkü; Satranç Ustasý, Sahaf Mendel, Merhamet, Bir Kalbin Ölümü, Bilinmeyen Bir Kadýnýn Mektubu… ve diðer eserlerinin de yer aldýðý dokuz kitap yeniden yayýmlanmýþtý. Çevirmen isimlerine baktýðýmdaysa heyecaným bir kat daha arttý. Tahsin Yücel, Salah Birsel ve Behçet Necatigil gibi Türk okuruna nice deðerli eserler kazandýrmýþ duayenler...
Sahaf Mendel… Elbette ki bu hikâyeyi okuyan her kitapçý gibi ben de Sahaf Mendel olmak istemiþimdir. Siz Mendel'e bir konu verin, o size konunun geçtiði tüm kitaplarý, hatta bu kitaplarýn tüm kitabevlerinde ya da sahaflardaki etiket fiyatýný dahi söylesin; iþini bu kadar sevsin, bu kadar emek versin. Zweig, Sahaf Mendel öyküsünde aslýnda siyaset ve savaþla hiç ilgisi olmayan insanlarýn bile savaþtan ne kadar etkilendiðini/etkilenebileceðini anlatmýþtýr. Tüm hazinesi kitap sevgisi ve bilgisinden ibaret, eski sahaf neslinin son bireyi Mendel'in göz yaþartýcý öyküsü savaþýn kültüre barbarca saldýrýsýný anlatýyor.
Ve Bir Kalbin Ölümü… Para, güç, þöhret yeter miydi acaba bir kalbi yaþatmaya; sevdiklerini, deðer verdiklerini, emek harcadýklarýný karþýnda diri tutmaya? Karýsýnýn, kýzýnýn kendisini aþaðýlamasýna, hor görmesine ne kadar dayanabilirdi kalbi? Soðumaz mý ki insan, bir gün en sýcak beden sandýðýnýn yanýnda uyurken…
Gün doldu içeriye, odam ýþýl ýþýl aklýmdan sen geçiyorsun Zweig. Söz veriyorum kendime, þu sýralar okuma zamanýmý Zweig'a ayýrýp, tüm kitaplarýný Yordam Yayýnlarý'ndan okuyacaðým.
Sevdiðimin baþý göðsümde ve eli ellerimde. Kendimi dýþarýya atýyorum yeni doðan günün kollarýna, daha ne isterim ki, umuttan baþka. Sevgilime sarýlýyorum sýmsýký; kâbuslarýmýn bittiðine seviniyorum, gözlerimi kapatýyorum.
Kim bilir uyumak uyanmaktýr belki, iyi uykular…
Ýyi okumalar.
Murat ÞAHÝN
25.08.2013
Son Güncelleme Tarihi: 25 Aðustos 2013 17:49
