Bir yýlýn hikayesi: 1930
02 Mayýs 2012 15:32 / 3323 kez okundu!
HORTLAK, KOMÜNÝSTLER, ELENÝ...
Ýzmir'de Meydan sokaðýnda bir evde hortlak çýktý diye bir dedikodu aldý yürüdü. Binlerce halk hortlak çýktý denilen 70 yaþlarýndaki Gülsüm kadýnýn evinin önünde toplandý. Nihayet polis bu izdihamý daðýtmaya mecbur oldu. Ýzmirli'lerin mühim bir kýsmý 18 gün mezarda kalan ve cehennemde azap gördükten sonra dirilerek dünyaya gelen bu hortlaðýn dedikodusu ile meþgul oldular. Polisçe yapýlan tahkikata göre hortlak hikayesini bir takým küçük çocuklar uydurdu sonra bazý büyük çocuklar da buna inandýlar.
"Güya bu cehennemden gelen kadýnýn alnýnda ve kolunda bir yazý varmýþ." Yine Ýzmir'de Bulgar tebaasýndan Niko adýnda biri bazý mahallelerde defineler bulunduðunu ihbar etti; bunun üzerine bazý evlerin bahçesi kazýldý bodrumlarý araþtýrýldý, kuyularýn sularý boþaltýldý, nihayet bütün emekler boþa gitti. Ýlk çýkan bu haberlere mebni muhbir diye Niko tevkif edildi ise de muhbirin baþka biri olduðu yalnýz Niko nun bu defineler havadisini ondan iþiterek haber verdiði anlaþýldýðýndan Niko serbest býrakýlarak asýl muhbirin taharrisine giriþildi. "Eðer bu taharri de boþa çýkarsa hiç diyecek yoktur sanýrýz."
Orta köy tütün deposunda çalýþan Sýddýka ve Þemsa Haným ile Mehmet, Nuri ve Hüsnü Efendi tütün depolarý duvarlarýna komünist beyannamesi talik etmekle maznunen aðýr ceza mahkemesinde muhakeme edildiler. Adliye Emanet dairesi soyuldu. Uzun Yusuf mahallesinde oturan Rum milletinden 75 yaþýnda Eleni isminde bir kadýn evine yakýn bir arsadaki kuyuya kendini atmak suretiyle intihara teþebbüs etti. Kadýnýn feryadý üzerine etraftan yetiþilerek kurtarýldý. Eleni 75 seneden beri sefalet içinde süründüðünü hayatýn kendisine zevk deðil ýzdýrap verdiðini artýk ecelini bekleyeceðini söyledi.
Dahiliye vekili Þükrü Kaya Beyefendi Fransýz yazar Hanri Boro'nun Þiþko'sunu Türkçe'ye çevirdi. Ýzmir'de meyhane sayýsýnýn aþýrý artmasý üzerine yetkili makamlar bir kýsmýnýn kapatýlmasýný planladýlar. Ýskoçya'da çocuk filmi gösteren sinemada yangýn çýktý, 69 çocuk öldü. Volga Cumhuriyetindeki son Alman kiliseleri de tiyatro ve siyasi kulüp haline getirildi. Senelerden beri Aliye ismi altýnda Ýzmir'de kalmýþ olan Söke'li Eleni namýndaki mübadil Rum kadýný Yunanistan'a gönderildi. Liyon'da gazete mürettipleri greve baþladýlar. Beyoðlu'nda bir kilisenin hücrelerinden birinde 45 seneden beri itikâfa çekilmiþ papaz bulundu. Bu zat bunca senedir odasýndan dýþarý çýkmamakta günlerini kitap ve gazete okumakla geçirmekte; dýþarýdan yalnýzca tramvay ve otomobil seslerini duyabilmektedir. Harbi umumi de Fransýzlarýn ricasýyla kendisine iliþilmemiþtir.
Posta hane ve Telgraf idaresi ýsmarladýðý mühürler gecikince 1930'a girildiði halde mecburen 1929 yýlýnýn mühürlerini kullanmaya devam etti.
MUSSOLÝNÝ' NÝN KADINLARA DAÝR BEYANATI, POLÝS KARAKOLUNDA ASILI BULUNAN KEBAPÇI ÇIRAÐI, YENÝ BÝR BULUÞ...
Çanakkale'den Ýstanbul'a hareket eden bir museviye ait þiþe yüklü yelkenli gemi kayboldu. Arnavut köyünde akýntý burnu gazinosunda caddeye muvazi duvar tamir edilmekte iken yaðan yaðmurlar neticesinde yýkýldý enkaz tramvay yolunu trafiðe kapadý. 36 seneden beri neþriyatta bulunan Ýzmir'in en eski gazetesi Ahenk yayýnýna son verdi. Ýtalyan baþvekili Mussolini "Sunday Dispaþ" gazetesine verdiði beyanatta "cinsi latif mensuplarýnýn her þeye inanan sadedil birer küçük mahluk olduklarýný, parlâmentoda bulunan kadýnlarýn münasebetsiz müdahalelerle ortalýðý karýþtýrdýklarýný "söyledi. Bu sene de Yolcularýn ehemmiyetli bir kýsmý Karadeniz, Ege ve Akdeniz kýyýlarýna gemilerle gidip geldiler. Minare ve alem tamircilerinden sadece 6 usta ve 3 çýrak kaldý. Geçen sene biri Bursa ulu cami âlemlerini tamir ederken düþmüþtü. 9 Eylül sergisinde altýn diye verilen madalyalar bakýr çýktý. Ýtalya'da veliahdýn izdivacý sebebi ile 400.000 kiþinin cezasý affedildi. Tire de bir av derisi çalmaktan maznun kebapçý çýraðý 18 yaþýndaki Ýzzet polis karakolunda tavana iple asýlý olarak bulundu. Adli tabip vücudunda darp izleri görünen sanýðýn öldükten sonra bir baþkasý tarafýndan asýldýðýna dair rapor verdi.
Divaný muhasebat dairesi satýn alýnan eþyanýn masraflarýný vize etmek için yerli malý olduklarýna dair ticaret odasý vesikasý talep etmeye baþladý. Tufandan sonra inþa edilen ilk þehir olan "Kiþ" þehri Ýngiliz arkeologlarý tarafýndan bulundu. Son yedi senede 463.534 muhacir geldi. Ýstanbul'da 6200 sokak var. Sterlin kuru düþtü sonra tekrar eski seviyesine yükseldi. Komünist propaganda da bulunmak sebebi ile Yunan amele ittihadýnýn feshine karar verildi. Edirneli avukatlar ev ve yazýhanelerinde kahve ve çay adetini kaldýrmayý yerine kýþýn ýhlamur yazýn ayran ikamesine ve yerli malý kullanmaya karar verdiler. Demiryolu Sarý kýþlaya ulaþtý. Ekmek fiyatýnda 10 para francalada 1 kuruþ indirim yapýldý.
Tunus`ta veba baþ gösterdi. Ortodokslarýn ellerinde haçlar olduðu halde sokak sokak dolaþmalarý ve çýrýlçýplak soyunup papaz tarafýndan denize atýlan haçý çýkarmalarý yasaklanýnca bu sene haçý kiliselerindeki büyük havuzlarýn içine attýlar sonra da mukaddes sudan kase kase içtiler.
Adana'da iki açýk göz küçük köprü baþýna bir baraka yaparak Kazan ve Kara hacýlý yolundan gelen tütün odun ve kömürcülerden okturuva resmi almaya , parasý bulunmayanlarýn da heybe ve çanta vs. zapta baþladýlar þikayet üzerine barakalarý baþlarýna yýkýldý. En çok reklamý yapýlan ilaçlar yine öksürük, verem, bel soðukluðu, frengi, ademi iktidar ilaçlarý oldu.
Alýþveriþte esnafýn halký aldatmalarý ihtimaline karþý dirhemsiz terazi ihdas edildi. Osmanlý hükümeti evraký naktiyesinden eskiyenlerin ihtiyatlarý ile mübadelesi esnasýnda bir kýsmýnýn ihrak edilmeyerek tekrar piyasaya çýkarýldýðý ortaya çýkarýldý: Mübadele komisyonuna mülga maliye nezareti tarafýndan N.B. isminde ihtiyar bir zat memur olarak atanmýþ ; bu zat her zaman ve her yerde bila kaydý þart uyurmuþ durumdan istifade eden Rum, Ermeni aza da milyonlarý çarpmýþ.
Blumkin Trokçi ile münasebette bulunarak fýrkaya ihanet ettiði için Gepen mahkemesi kararý ile idam edildi. Bulgaristan / Rusçuk -Lipnik köyünde doðrudan demokrasi uygulanarak 200'e karþý 400 oyla meyhaneler kapatýldý. Paris'te komünist þimendifer makinistleri 24 saatlik Grev yaptýlar. Resimli Ay Dergisi "Savulun geliyorum" ve "sesini kaybeden þehir" adlý yazýlar sebebi ile yargýlandý. Mübeccel Namýk Haným Güzellik kraliçesi seçildi. Bulgar Kralý Boris ve Ýtalyan kralýnýn kýzý prenses Jigovanna nýn izdivacýna Papa izin vermedi. Ýlk kadýn þöför Muammer Haným trafiðe çýktý. Hareket gazetesi sahiplerinden Suat Tahsin Bey bir müesseseden aleyhinize yayýn yaparým tehdidi ile 2000 lira alýrken yakalandý. 300.000 veremliye ancak 120 yataðýmýz olduðu açýklandý.Güzellik Kraliçemizi Yaþasýn Gazi yaþasýn Cumhuriyet nidalarýyla 10 binlerce halk Paris'e uðurladý. Paris sefiri Kraliçemize ziyafet verdi. Paris'te yapýlan yarýþmada Yunan güzeli birinci diðer tüm güzelller ikinci seçildi. Ýstanbul'da 13.000 doðum 10.000 ölüm 6.400 evlilik 755 boþanma oldu. Terkos þirketinin Beyoðlu'ndaki merkez binasý taþlandý. Sebep: Fecri Ati Lisesine su vermemek. Avrupalýlar güzelimizin hakkýný yediler. Rus paralarýnda Leninin yerine güzellik kraliçesi Mel Mujoskin in resmi basýlacaðý haber alýndý. Resimli Ay davasý bitti. Sabiha H. Behçet B. ikiþer ay Emin Türk 20 gün hapis aldý. Marmara'da þarktan garba Ege'de ceruptan þimale hafif þiddette depremler meydana geldi.
Gandi bir gönüllü kafilesiyle yola çýktý. Ýngilizler aleyhine propaganda yapacaklar. Ýthalatýmýz ihracattan 103 milyon fazla olarak gerçekleþti. Kunduracý Boyos'un evinde raký fabrikasý bulundu. Kulak mütehassýsý Dr. Haydar Ýbrahim Bey portakalcýya kemençe , salep ve bozacýya gayda, yoðurtçu ve sütçüye ise baþka bir enstrüman verilmesini önerdi. Bu tür esnafýn baðýrmak yerine enstrüman çalarak müþteri çekmeleri kulak saðlýðý açýsýndan iyi olacakmýþ. Þevket isminde bir zat Akþam gazetesi muhabirlerinden Vala Nurettin Beyi vurmak isterken ayný gazetenin idare memurlarýndan Þevket Beyi aðýr surette yaraladý.
ÞÜKRAN HANIM HADÝSESÝ, ZARO AÐA...
"Ýzmir Valisinin Kýzý Þükran H. sevgilisi Tiyatrocu Muammer Bey Gülcemal vapuruyla Ýstanbul'a kaçtýlar. Þükran Haným'ýn validesi ve Ýzmir polis Müdürü Ömer bey kýzý almak için Ýstanbul'a geldi. Kaçaklar Ýstanbul Limanýnda polisleri görünce Vapurun kýç tarafýndaki ipten kayarak bir kayýða atlayýp köprüye çýktýlar. Kayýkçý mani olmasa denize atlayýp intihar edeceklerdi. Bir kaç gün sonra kaçak âþýklar yakalandý. Polis Müdürü Ömer Bey Muammer beyi dövdü ve Ýstanbul'a görevli olarak deðil özel iþleri için izinli olarak geldiðini bildirdi. Muammer Bey süblime ile intihar ettiðini arkadaþlarý tarafýndan kurtarýldýðýný açýklayarak "pek yüksek bir makama" telgraf çekti. Telgrafýnda "bu gönül mültecisinin kurtarýlmasý"ný istirham etti. Bilahare Muammer beyin küçük pazarlý Emine ile evli olduðu ortaya çýktý. Muamer'in terzilik yapan kýzkardeþi ile birlikte ilk eþi Emine'nin evinin karþýsýnda oturduðu, Emine'nin Muammer'in kýzkardeþinden terzilik dersleri aldýðý, bu derslerde Emine Haným ý gören Muammer Bey'in kara sevdaya tutulduðu , istediði, kýzýn ailesinin vermediði, pencerelerine gidip tabancayý kalbine dayayýp intihar edeceðim diye baðýrdýðý Kanlýca'ya kaçýrmaya teþebbüs ettiði dedikodudan kurtulmak isteyen kýzýn ailesinin sonunda Muammer Beyi içgüveysi aldýklarý, bir kaç sene sonra hevesini alan Muammer Bey'in boþanma davasý açtýðý, davasýnýn reddedildiði; bedbaht Emine Hanýmýn Kilis'e gitmiþ olduðu öðrenildi. Muammer Bey Anadolu Gazetesine bir mektup yazarak kendini savundu.
" KADIN ÝNFÝALÝNE ZEBUN TENASÜL ÝÇÝN YARATILMIÞ PASÝF BÝR MAHLUKTUR."
Trabzon'da isyan çýktýðýna ve teskini için mahalle general komutasýnda kuvvet sevk edildiðine dair Yugoslav, Bulgar, Avusturya ve Yunan gazetelerinde çýkan haberler tekzip edildi. 156 yaþýndaki Zaro Aða Amerika'ya gitti. Sivas defterdarlýðý mekteplere verilen kitaplarýn kaðýdý yerli malý olmadýðýndan parasýný ödemedi. Gümüþhane mebusu Hasan Fehmi Bey 6 çocuklu kadýnlara mükâfat vermek için bekârlardan vergi alýnmasý gerektiðini beyan etti. Mazhar Osman neþretmekte olduðu Sýhhi Sahifeler mecmuasýnda "kadýn infialine zebun tenasül için yaratýlmýþ, pasif bir mahluktur" dedi. Irakta kalan Türk þehitlerine Seyyit Talip Efendi muntazam bir mezarlýk yaptý. Lawrens'in Baðdat'ta Hacý Mehmet adýyla üfürükçülük yaptýðý, Türk sýnýrý tarafýna gelen Kürtlere üfürdüðü öðrenildi. Ýlk kadýn hâkim Beyhan Haným ilk duruþmasýna çýktý. Ýngilizler Gandi'yi tevkif ettiler. Tevkif etmeye Hâkim, polis müdürü ve 20 polis gitti. Gandi'nin gece yarýsý bir elektrik meþalesinin ýþýðý altýnda diþlerini temizlemesine izin verdiler.
Polis elektrik cereyaný veren aletle teçhiz edildi. Ýþ bu alet tenle temas ettiðinde hareketten men ediyor. Motor ve elektrik mütehassýsý Nurettin Rýza Bey otomatik piyango dolabý icat etti. Gazeteci Þemsettin B. üç seneye mahkûm edildi. Hasan, Þerif, Ramazan adlý 3 komünist 2. Aðýr cezada yargýlandýlar. Orak çekiç damgalý bütün dünya iþçilerini birleþmeye çaðýran beyanname daðýtmakla suçlandýlar. Davanýn bir numaralý sanýðý Musolini Ahmet firarda. Pendikte kahvecilik yapan musolini Ahmet üç ay önce fýrkadan imzasýz mektuplar aldýðý, bir þahsýn kendisini Haydarpaþa garýnda beklediði ve bununla görüþtüðü sonra takip edildiði ve sonrada tevkif edildiði doðrultusunda ifade vermiþti. Tevkiften sonra polislere "Bebekte mezarlýkta birisi beni bekliyor oraya gidelim onu da yakalayýnýz" demesi üzerine polisler tarafýndan mezarlýða götürülmüþ ise de ortalýkta kimse bulunmadýðý gibi sanýk da bir yolunu bulup firar etmiþtir.
ÞEYH SAÝDÝN OÐLU VE KÜRT ÝSYANI...
Þeyh Said'in oðlu üzerinde Þimali Kürdistan Cemiyeti yazýlý ortasýnda hançer tutan bir el bulunan 14 adet mühürle yakalandý. Balaylarýný Akdeniz'de geçiren musoloninin kýzý ve damadý Ýzmir'e de uðradýlar. Baküs firmasý "Türk yalan söylemez ben Türküm, Baküstan daha nefis raký Ýstanbul`da yapýlmamýþtýr. Bakis rakýsý alýnýz." sloganlý reklam kampanyasý baþlattý. Polise mektep medrese gören bir köpek alýndý. Eðitimli köpek Almanca biliyor. Köprü parasý kalktý. Fenerbahçe 28 puanla þampiyon oldu. Kibrit ve çakmak tekeli 10 milyon dolar'a özel bir þirkete satýldý. Avukat Haydar Rýfat Bey Adliye v. Mehmet Esat Bey'e tehdit iftira v.s. den mahkum oldu. Ýþ Bankasý'nýn 28. þubesi (Beyoðlu þubesi) açýldý.
Þeyh Said'in oðlu Selahattin ve arkadaþlarýnýn yargýlanmasýna baþlandý Þark isyanýnda Irak'a kaçan sanýðýn Ýngiliz komiseri Sir Hamilton'la iliþkiye girdiði, Irak harbiye mektebine gittiði 3.000 lira mektep ücretini ödemediði, Irak pasaportu ile Türkiye'ye girdiði, babasý þapka kanununa muhalefetten gözaltýna alýnýp karakoldan firara yeltendiði için vurularak öldürülen Erzurumlu Memduh'un evinde kaldýðý, tespit edildi.
Sanýk mahkemede; isyanda 15 yaþýndayým. Kardeþlerimle Ýran’a gittik. Paramýz yoktu geçinemedik. Irak’a gittim. Yemek ve elbise de veren bir mektebe müracaat ettim imtihanla meccani olarak 2. sýnýfa kabul edildim. Sonra buradan çýktým harbiye ye girdim. Çünkü ayda 15 lira veriyorlardý. Harp okuluna geçmenin tek sebebi bu 15 lira ile geçinme imkânýný yaratmaktý. Önceki okulda maslahatgüzarýmýz Ziya Bey vasýtasý ile Cumhuriyet hükümetine arzý sadakat ettim. Aftan istifade ediyordum. 20 kânunusanide Ýbrahim Tali Bey'den mektup aldým. Türkiye'ye gel serbestsin dedi. Pasaportumu konsoloshaneden Talat Ziya Bey aldý. Vücudu harp okuluna devama müsait deðildir diye rapor alarak tazminat ödemeden harp okulundan çýkýp Türkiye'ye geldim. Kardeþlerim önceden yurda dönmüþlerdi zaten. Ben Halep tarikiyle Suriye ye geldim. Oradan sýnýrý geçtim. Cemiyetimiz ilmidir. Teþkilâtýesasiye kanununa binaen ilmi içtimai bir cemiyet kurduk. Mühürler bu cemiyete aittir. Pasaportum Türk pasaportudur. Mardin’den, Diyarbakýr'a indim. Polis vasýtasýyla Anadolu otelinde kaldým. Oradan Erzurum`a geçtim. Kardeþlerim ve annemle görüþtüm. Memlekete gelir gelmez evlenmiþtim. Karým mide / sinir hastasý oldu tedavisi için Erzurum'a gittik. Bu esnada Mühürleri hazýrladýk devlete müracaata fýrsat bulamadan gözaltýna alýndýk.
Mühürdeki:
- Þýn harfi þimali kelimesinin deðil þark kelimesinin
- kaf harfi Kürdistan kelimesinin deðil genç kelimesinin
- cým harfi cemiyet kelimesinin deðil cumhuriyet kelimesinin ilk harfleridir.
Yani biz Þimali kürdistan cemiyeti deðil Genç Þark Cumhuriyetçileri gibi bir dernek kurmuþtuk. Gazetelere ilan verip cemiyete adam arayacaktýk. Bu cemiyetin mühürlerini hazýrladýk ama resmi makamlara müracaat etmeye fýrsat bulamadan yakalandýk... evet mühürlerin birinde azadý sözcüðü yazýlýdýr ancak kanaatimce biz kürtler zaten müstakiliz baþka istiklale lüzum yok. Her ne kadar mühürler tezeklerin altýnda bir çaputa sarýlý olarak bulunmuþ ise de biz mühürleri saklamak kasdý ile böyle yapmadýk mühürler kazayla oraya düþmüþ doðrultusunda beyanlarda bulundu.
Ýstanbul, Ankara arasýndaki telefon görüþelerinin sayýsý ayda 7.000'i buldu. Zaro Aða`yý Amerika'ya götürecek olan vapur Atina'ya uðradý. Zaro Aða Venizelosu ve bir gazete merkezini ziyaret etti. Gazetenin tahririye müdürü Konstantidin`i ve yolda gördüðü diðer bazý galatalýlarý da tanýyan Zaro Aðayý içki düþmaný bir dernek Amerika'ya götürüyor. 12 Padiþahýn cülus ve infisallerini hatýrlayan Zaro Aðanýn hedefi yaþý kadar altýn getirmek.
"ÇÝÐ ETÝ BÝRAZ BULGURLA KARIÞTIRIP ÖYLECE YÝYEN BU ADAMLARIN AFRÝKA VAHÞÝLERÝNDEN VE YAMYAMLARDAN HÝÇ BÝR FARKI YOKTUR"
Þeyh Said'in oðlu Selahattin'in Ankara Aðýr Cezadaki yargýlanmasýna devam edildi. Erzurum ve Muþ'taki Hobyan davalarý da Ankara'ya gönderilip bu dava ile birleþtirilecek, Tayyarelerimiz sakileri bombaladý. Selahattinin cemiyetinin Merkezi Halep'te bulunan baþkanlýðýný Ýstanbul'da Kürt Teali Cemiyetinde çalýþýp müterekede kaçan doktor Þükrü'nün yürüttüðü Hobyan cemiyetinin þarktaki þubeleri üzerine kurulacaðý tesbit edildi. Muþ ve Elazýð`da Halep`te tabedilerek þemsiyeler içinde yurda sokulan çeþitli beyannameler ele geçirildi. Genelde 150 likler, özel olarak ta Kiraz Hamdi ve Çerkez Ethem`in þakileri destekledikleri ortaya çýkarýldý. Ýngiliz casusu Lawrence da zaten bu yüzden güney sýnýrlarýmýza kadar geldi. Ermeniler, Aðrý'ya saldýranlar, Þeyh Said'in oðlu da ayný plan dahilinde çalýþýyorlar. Karargahý Aðrý'da bulunan süvari fýrkamýzýn mýzraklý alaylarýndan biri þakileri periþan etti. Aþiret eþkýyalarý mýzraktan çok korkmaktadýrlar.
Ýstanbul'da 10.000 dilenci olduðu tespit edildi. Þükran Hanýmla Aktör Muammer Bey yeniden buluþtular. Þükran Haným kendisinin Ýzmir’e zorla götürüldüðünü beyan etti. Bu doðrultuda savcýlýða istida verdiðine dair þayialar da var. Kaçan þakiler ölülerinin kellelerini keserek yanlarýnda Ýran’a götürdüler. Þakileri ordudan atýlan subaylar yönetiyor. Þapkayý çýkarýp etrafýný kesip külah haline getiriyorlar. Çið eti biraz bulgurla karýþtýrýp öylece yiyen bu adamlarýn Afrika vahþilerinden ve yamyamlardan hiç bir farký yoktur. Ýki kolordu bir haftada þakileri bastýrdý. Ýktidara yakýn çevreler bu isyanýn þeyh sait isyanýndan daha mühim olduðunu söylediler. Zeylan harekâtýnda 15.000 þaký imha edildi. 1500`ü ise Aðrý kovuklarýnda saklanýyorlar onlar için yeni operasyonlar planlandý. Aðrý eteklerinde eþkýyaya iltica eden köyler tamamen yakýlarak Erciþe sevk ve iskan olundu. Zilan deresi lebaleb ecsat ile doldu. Þakilerin amacý kürdistan krallýðý kurmak. Iðdýr'ýn Aralýk nahiyesine baskýn yapýp hükümet konaðýný ele geçiren þakiler püskürtüldü. Þakiler ilk iþ telgraf tellerini kesmiþlerdir. Aðrý eteklerindeki kýzýlbaþlar þakilere destek verdikleri için tenkil edildiler. Mecburi iniþ yapan tayyarecilerimiz burunlarý kulaklarý kesilmek gözleri oyulmak suretiyle þehit edildiler.
Tayyarecileri öldüren þaki yakalandý. Askeri nezarethaneden kaçmaya teþebbüs eden cellat emre itaat etmediðinden vuruldu. Beyazýt' tan Ýrana gönderilen posta irandan postayý alacak kimse gelmediðinden Beyazýt' a geri geldi. Rus hudut kumandaný hükümetinden icabýnda kuvvetlerimize yardým için emir aldýðýný Sýnýrdaki kuvvetlerimizin komutaný Yüzbaþýmýza bildirdi. Yüzbaþýmýz teþekkür etti. Ýran'dan Rus sýnýrýna da tecavüz oldu. Þakileri kovalayan Rus kuvvetleri Ýran topraðýna girdi. Rus kumandan Ýran kumandanýný tahkir ederek avdet etti. Ordumuz iran sýnýrýný 80 km uzunluðunda bir þeritte geçip þakileri imha etti. Fransýz Lehçesinin menþesinin Turani olduðu ortaya çýkarýldý. Eþkiyadan 1700 yeni boþ çuval ele geçirildi. Müsademe yerinde ölen bir aþiret reisinin cebinden "Makedonya'lýlar bir vakit Makedonya'da ne yaptýlarsa siz de Kürdistan'da onu yapacaksýnýz. Hiç korkayýn 100 seneden beri adettir kaybetseniz bile devlet sizi affedecektir." yazýlý bir kaðýt çýktý.
Çiçerin istifa etti; yerine Litvinof getirildi. Napolide deprem 1778 kiþi öldü. Büyükada`da ikamet etmekte olan sabýk Rus diktatörü Troçki Türkçe öðrendi. Batum'dan gelirken yanýnda bulunan hükümetin izin verdiðinden fazla miktardaki parasýna gümrük görevlileri tarafýndan el konulan safdil bir adam paralarýmý nasýl geri alýrým diye Trokçi'ye akýl sormaya gittiði için gözaltýna alýndý.
Þakiler Dr. Yüzbaþý Fatih Bey'i gözlerini oyarak diðer bir zabitimizi de kulaðýna kýzgýn demir sokarak öldürdüler. Hakkari'ye akýn yapan Musul kürtleri geri püskürtüldü.
Irak'tan eþkiya girdi. Bombardýmanlar her gün devam ediyor Ýran da Kürtlere vurmaya baþladý. Þarktaki köylerde eþkýya beyanname daðýttý. Beyannamelerde "Ey büyük bir millet olmaya layýk Kürt kardeþler bütün milletlerin istiklallerini kazandýklarý bugün Türk idaresinde kavrulan aziz Kürt milletinin hala esaret halinde yaþamasýna tahammül edecek misiniz." diye yazýyor. Uçaklarýmýz sakileri periþan ediyor.
Hayvanlarla bir damda yatan helâ yapmayý bile bilmeyip evlerin üstünü ve kýrlarý gübreliðe çeviren bu iptidai muhite ordumuz ayný zamanda bir medeniyet getirdi. Genç Türk kýtalarýnýn hayatý mýntýkanýn hayatýna da tesir ederek insanca yaþamayý aþýladý. Taymis gazetesi Ararat ta binlerce Kürt asisinin müstahkem mevkilerde tutunduðunu, 66 bin kiþilik asker ile 100 tayyarenin buraya kaydýrýldýðýný yazdý. Hükümet aþiretleri iskâna karar verdi. Erciþ Milisleri ordunun yanýnda kahramanca savaþtýlar. Suriye`den tecavüz eden Haco sýnýrý aþýp telgraf telefon tellerini kesti. Haco "Türk gazeteleri irtica diyorlar. Bizim amacýmýza dinsel deðildir. Kürt istiklalini temindir." muhtevalý beyannameler daðýttý. Tan gazetesi bir Türk fýrkasýnýn Ýran topraðý dâhilinde muhtelif mevzileri iþgal ettiðini yazdý. Journal`e göre 150 Kürt köyü yakýlmýþtýr. Kürt asileri ellisi zabit olmak üzere 350 Türk askerini öldürdüklerini 450 sini yaraladýklarýný iddia ettiler. Resi makamlar ise 1600 Kürdün öldürüldüðünü açýkladýlar. Fransýzlar geri çekilen Haco`yu tevkif ettiler. Davarlarýný otlatmak maksadý ile hudutlarýmýzdaki meralara girmiþ olan Asuriler sýnýr dýþý edildiler.
SERBEST FIRKA, KAYBOLAN ADA, YENÝ KOMÜNÝST TEVKÝFATLARI...
Paris sefiri Fethi Bey`in halk fýrkasýndan ayrýlýp yeni bir fýrka yapacaðý açýklandý.
Komünistler adliyeye sevk edildi. Hasan Ali ve Cevdet firardadýr. Kýzýl Ýstanbul gazetesi ile çeþitli beyannameleri basan Nusret kod Remzi, Kemal kod Nusret, Hatice (Hasan Ali nin kardeþi), Mehmet Emin, Kemal Remzi Rusyadan gelmiþler. Cava ve Sumatra arasýndaki Anak Krakata adasý yanardað patlamasý neticesi kayboldu. Londra gazetelerine göre Ýran`la aramýzda harp baþladý. 150`liklerden filozof Rýza Tevfik Halep'te Kürt Ermeni kongresine katýldý. Çerkez Ethem Baðdat'ta çok sefil bir medrese odasýnda yardýmlarla geçiniyor. Serbest cumhuriyet fýrkasý kuruldu. Napolyon çocukken hayatta olan Zaro Aða`nýn Amerikan mecmualarýnda kýlýç sallarken, kýzlarla güreþir, kadýnlarla öpüþür veya boks yaparken resimleri yayýnlanýyor.
Diyarbakýr'a vasýl olan umumi müfettiþ Ýbrahim Tali Bey'e bütün aþiretler arzý sadakat etti. Troçki yoldaþa suikast yapýldýðýna dair þayialar çýktý. Ýzmir'de yakalanan komünistler den Giritli Cazým, Mehmet Ziya ve bir arkadaþý Ýstanbul'a getirildiler. Sanýklar sevklerinden evvel 1. Noterde savcýlýða tevkifimiz haksýz diye protesto çektiler. Sivas demiryolu açýldý. S. fýrka þehir meclislerine namzet olarak Rum ve Ermenileri de gösterdi. Ýzmir'de 1 Aðustos sebebi ile sokaklara beyanname yapýþtýrýlmasý sebebi ile düzenlenen operasyonlarda burada ismi Ali olan Hariç memleketlerde ise baþka bir isimle TKP'yi temsil ettiðini iddia olunan mühim bir komünist yakalandý. Bunun yanýnda Remzi ve Mehmet Emin isimli komünistler de tutuklandýlar. Ali halen polistedir. Zanlýlarla beraber Pedallý makineleri, þapirograflar ve çok sayýda aleyhterane beyanname de ele geçirildi. Fatih'te de komünist beyannameleri bulundu. CHF nümayiþine gelen serbestçiler yaþasýn gazi yaþasýn Fethi Bey diye gösteri yaptý. Konuþmacýlardan CHF Aydýn mebusu Haydar Rüþtü Anadolu gazetesinde bu göstericileri eleþtiren bir yazý yayýnladý. Bunun üzerine Anadolu matbaasý önünde toplanan halk menfi tezahürat yaptý. Fethi Bey`in kaldýðý Ýzmir palas önünde toplanan halk sevgi gösterilerinde bulundu. Halk fýrkasý önünde nümayiþ yapan ahali Fethi Bey lehine CHF aleyhine tezahüratta bulununca fýrka azasýndan Sabri Bey ahaliye namussuzlar diye baðýrdý. Ahali binaya hücum etti. Önce Polis sonra Jandara olaylara müdahale etti. Vali vatandaþlarý teskin etmeye çalýþtý. Halk Anadolu matbaasýna doðru yürüyüþe geçti. Ateþ açýldý. 12 yaþýnda bir çocuk öldü 15 de yaralý var. Beyni parçalanan çocuðu Fethi Bey`e getiren nümayiþçiler al emanetini diye baðýrdýlar. Çoðuðun vurulmasý üzerine galeyana gelen halk Anadolu matbaasýna saldýrdý. Jandarmanýn da kifayet etmemesi üzerine asker de olaylara müdahale etti. Kalabalýkta mektep talebeleri var.
Olaylar sebebi ile aralarýnda komünist Kerim ile Ýzmir Liman Þirketi amelelerinin de bulunduðu 9 kiþi tutuklandý. Yevmiyelerinin tezyidini talep eden Ýzmir Liman Þirketi ameleleri Grev ilan ettiler. Lian önünde toplanan iþçileri jandarma ve asker daðýttý. Grevci ameleler Ýzmir palas önüne gidip Fethi Bey`i selamladýlar. Halk F. ile Anadolu gazetesi muhafaza altýna alýndý. Ýzmir Palas etrafýnda devriye geziyor. Diðer bazý komünistler de gözaltýna alýndý. Liman amelesi iþe baþladý. Anadolu matbaasý tahrip oluþ durumdadýr.
1. ve 2. kordon Gazi Bulvarý Bellvis pasaport askeri kordon altýndadýr. Fethi Bey ölen çocuðun babasýna 100 lira verdi ama baba parayý kabul etmedi.
CHF Ýzmir mutemedi Salih Bey ocaða saldýranlarýn çocuklar Kürtler ve sabýkalýlar olduðunu iddia etti. Ýzmir'de Fethi Bey`i dinleyenlerin sayýsýnýn 50.000i aþtýðý bildirildi. Ýzmir`de 5.000 Ýncir amelesi ücret artýþý talebi ile greve gitti. Jandarma silah kullanarak grevcileri daðýttý. 8 kiþi yaralandý, 36 kiþi tevkif edildi. Her sokakta asker jandarma polis dolaþýyor. Komünist Selim de gözaltýna alýndý. Kayýþdaðý suyu Kadýköy'e getirildi. Son Posta müdürü tevkif edildi. Vanu'yu öldürmek isteyen þahsýn açtýðý ateþ sonucu yaralanan gazeteci Þevket Bey`in ayaðý kesildi.
Ýþ Bankasý'nýn kumbara alanlar arasýnda çektiði "kura" sonucu ilk Güzellik yarýþmasýnda birinci çýkan Hicran H. 500 bin lira ükafat kazandý. Gazi Hazretleri "zaruretler baþvekil olamý icap ettirirse bu vazifeyi tevazu ve minnetle ifaya müheyyayým." dedi. Halk Fýrkasý nümayiþlerinde "Halis Türk reyini halk fýrkasýna ver" yazýlý pankartlar taþýndý. Kasýmpaþa`da seçim sandýðý baþýnda Serbest fýrkacýlar yeþil bayrak açtý. Serbest Fýrka gösterilerinde Vefa kulübünün bayraðýný taþýyanlarýn Vefa`lý olmadýklarý tesbit edildi. Belediye seçimleri yapýldý.
40 Türk bahadýrýnýn ettiði Fransýz taburunun zaptedilen tarihi sancaðýnýn S. Fýrka'ya ilhak eden yeni Adana gazetesinin sahibi Ahmet Remzi Bey tarafýndan fransýzlara satýldýðý iddia edildi. Antalya seçimlerinde olaylar çýktý. 8 yaralý var 30 kiþi tevkif edildi. Tevkif edilenler içerisinde S. Fýrka ocak reisi Dr. Burhanettin Bey ile azalar da var. Adana`da ayetli bayrak çekildi. Giresun ve Havza da da olaylar çýktý. Seçim günleri tüm yurtta olaylar devam etti. Seçimi Halk Fýrkasý kazandý. Ýstanbul`daki oyun 3/4 `ünü CHF aldý. Ýzmir`de "tufan" felaketi: 117 ölü, binlerce ev yýkýldý. Zarar iki milyona yakýndýr. 2000 kiþi evsiz kaldý. Nezleye karþý aþý bulundu. Gümrükten 7.000 tabanca kaçýrýldý. Merkez Heyeti Serbest Fýrkanýn feshine karar verdi. Ýlk ses Kraliçesi seçildi: Hudadat Þakir Haným. Amerikan Ticaret nezareti müsteþarý Mister Klayn`a Ýzmir Ticaret odasý nýn hediye ettiði 10 paket incirden 3`ü oda da unutuldu. Bilahare bunlar açýlýnca içinden olabilecek en adi incirler çýktý. Rezaletin sorulusunun Toronto müessesesi olduðu açýklandý.
Yargýlamalarý devam eden Komünist sanýklar arasýnda 17 yaþýnda mektepli bir kýz da var (Nihal Haným). Sanýklarýn toplam adedi 16'dýr. Bursa`lý Tornacý Mehmet Emin Edirne`li Makinist Remzi Ýstanbul`lu Kemal, Cemal, Fatma, Nadide, Giritli Tüccar Hazým, Giritli Memur Nusret Ýzmir`li Gazinocu Mehmet Ziya, Ýstanbul`lu Tayyare Makinisti Cemal, Hasan Ali, Þam`lý Ressam Halil, Hatice, Terlikçi Ýsmail, Çamlýca Kýz Lisesi talebesi Nihal, valdesi Münire, Zanlýlardan Mehmet Emin daha önce 3 aya, Hazým 3 seneye, Hasan Ali 15 sene ve sonra 3 ay `a mahkum olmuþtur. Celal, Nadide, Mehmet, Ziya, Hatice okuma yazma bilmemektedirler. Hasan Ali Moskova`da týp tahsili etmiþtir. Hasan Ali Bey`in TKF namýna murahhas olarak K. Enternasyonale gönderildiði tesbit edilmiþtir. Yargýlamalar hafidir. 33 talebe vekaletler namýna Avrupa`ya tahsile gönderildi. Ahali gazetesi mesul müdürü Reþat Bey Reisi Cumhur hakkýnda yazýlan ve halký askerlikten, soðutmak vs. gibi sebeplerle tevkif edildi. Þark Musikisi dalýnda Hanýmlar arasýnda Türkiye bülbülü seçilecek. Adana'yý su bastý 30 ölü. 35 ev yýkýldý. Kriþnamurti Ýstanbul'a geldi. Güzellik kraliçesinin milli bir vazife olduðu açýklandý.
MENEMEN/ KUBÝLAY OLAYI
Manisanýn Ebeköy mahallesinden Elbiseci Süleyman Sýrrý, Derviþ Mehmet, Nazlýca Mahallesinden Emrullah oðlu Mehmet, Ankara mahallesinden Murtaza oðlu Hasan, Ebeköyden Ali oðlu Hasan Manisa'dan Menemen'e gelerek halk arasýnda þeriat isteriz propagandasý yaptýlar. Bir jandarma müfrezesi müdahale etti. Asiler ateþ açtýlar. Müsademede Derviþ Mehmet, Þamdan Mehmet ve Hacý Topuz oðlu Mehmet öldü. Emrullah oðlu Mehmet hafif, elbiseci Süleyman Sýrrý aðýr yaralandý. Ýhtiyat zabiti Kubilay`ýn yanýnda bekçi Hasan da þehit düþtü. Hasan ile Ali oðlu Hasan kaçýyor. Derviþ Mehmet eski bir nakþibendi Þeyhidir. Hadise gecesi dað yollarýndan yürüyerek sabah namazýnda Menemen'e ulaþmýþlardýr. Derviþ silahsýz diðerleri panzerli ve çifte fiþeklidirler; baþlarýnda külah sýrtlarýnda cübbe vardýr. Menemen'de gördükleri ilk camiye girdiler. Ýnnafethnaleke yazýlý bayraðý alýp þeriat isteriz diye isyan ettiler. Kubilay müfrezesinden önce varýp vazgeçin dedi. Kurþunla cevap verdiler. Kahraman zabitimiz tabancasýný çekip karþýlýk verdi. Yakalandý. Yere düþtü. Þerirlerden biri üzerine atýldý. Zavallý gencin boynunu kama ile ayýrýp bayrak direðinin ucuna taktý; hatta þehit zabitimizin kanýný içti; þerirler cami pencerelerini inare þerefesini siper yapýp saldýrdýlar.
Manisa'da 25, Menemen'de 13 kiþi tevkif edildi. Müsademede ahaliden de 4 kiþi yaralandý.Yaralý yakalanan Süleyman"20 gün zikrettikten davamýnda tekrar, yüz gün tekbir getirdikten sonra 101. gün Derviþ Mehmet nübüvvet mertebesine eriþti ve harekete geçtik. Siz bana Derviþ Memhed'in öldüðünü söylüyorsunuz ama o ölmez" dedi. Þerirlerin Keçeci Süleyman tarikatýna mensup olduklarý, Derviþ Mehmet'i Mehdi kabul ettikleri, Menemen'e gelirken Yaðcýlar köyü civarýndaki çamlýktaki çardaklarda saklandýklarý tesbit edildi. Firariler Ahiler köyünde yakalandý. Yakalananlar savcýya "sen gavursun imana gel" deyip ifade veremdiler. Yaralý yakalananlardan biri "Derviþ Mehmet Mehdidir. Tekrar dirilecektir. Hakikati söyletmek için beni ateþe atsanýz Hz. Ýbrahim gibi yanmam" demiþtir.Þerirlerin Kitmir isminde köpekleri vardýr. Þerirlerin hepsi 19-20 yaþlarýndadýr.
Manisa Arapoðlan mahallesinde çýrak Ýbrahim`in kahvesinin mürteciler tarafýndan esrar ve nakþi tekkesi haline getirildiði anlaþýldý. Manisa`da Harun Yahya Cami imamý Hafýz Ahmet, Hacý Hilmi, Simsar Mustafa, Eskici Ali tevkif edildi. Menemen de þerirlere ip satan yahudi bir bakkal þeriatçýlýktan tevkif edildi.
Þerirler önce Kese köyüne uðrayarak cuma namazý kýldýlar. Derviþ Mehmet elde silah minareye çýkarak kapýyý pencereyi tutturmuþ kelime-i tehdit ve inna... bayraðýný çektirip "Halife Abdülmecit avdet etti dünyayý 40 günde ýslah ve müslümanlýðý ihya edeceðiz. 10 bin kiþi heryeri sardýk, Ýzmir ve Ýstanbul'u aldýk. Bayraðýmýz altýnda toplanýn, Sancaký þerif çýktý bize katýlýn" þerirler kendi aralarýnda arapça konuþuyorlardý. Þerirler Gediz nehrini geçiren Kayýkçýya baþarýlý olurlarsa 200 lira maaþlý memuriyet vadettiler. "Mehdi" Derviþ Mehmed Kubilay'a da kafir dininden çýkmasý teklifinde bulundu. Kubilay ben de müslümaným demiþ ama dinletemedi. Kan haramdýr. Ama bunun kanýný içmek helaldir deyip kanýný içtiler. Hasan aða camii kuþatýldý ancak þerirler Mehdi'nin kurþunla ölmeyeceðine dayanacaðýna inanýyorlardý. Üzerlerinden esrar çýktý. Ýçmiþ olmalarý kuvvetle muhtemeldir.
Derviþ Mehmet evvelce Manisa Belediyesi Evlendirme Memuru idi; bilahare iþten çýkarýldý. Serbest fýrka baþkanýnýn seyahat esnasýnda bir tekkede kalmasý ve Ýzmir civarýndaki yanlýþ propagandasý bu tür olaylarý besledi. Ayrýca Menemen'de seçimleri S.Fýrka kazanmasýndan da cesaret aldýlar. Derviþ'in 150'liklerden çerkez Ethemle çalýþtýðý ve Yunan'lýlara hizmet ettiði tesbit olundu. Firariler de ifade vermediler.
Menemen'den Saffet Elekbaþý þeyhi Manisa'ya gidip Hatuniye Camiinde vaazlar veriyordu. Maksi Þeyhi Esat Efendi Þeyh Ýsmail Hakký ve Mustafa da aralarýnda olmak üzere toplam 7 Þeyh ve 7 sivil tevkif edildi. Balýkesir’de Nakþi Þeyhi Halil ve oðullarý tevkif edildi. Fethi Bey bu Þeyhin evinde misafiri olmuþtur.
Jandarma komutanýnýn olay mahalline gelip müdahale etmediði ortaya çýkarýldý. Jandarma K. Yüzbaþý Fahri Divaný harbe verildi. Menemen tahkikatý bitene kadar kimseye pasaport verilmeyecek. Menemen ve Manisa`da 1 ay sýký yönetim ilan edildi. 150 kiþi daha tutuklandý. Derviþ Mehdi`nin 1,5 ay önce Þeyh Esat'ý ziyaret ettiði tesbit edildi. Menemen münevverleri mürtecileri alkýþlayanlarý ihbar ettiler; 10 kiþi tevkif edildi. Pasaport yasaðý haberleri tezkip edildi.
Þerirlerin Kubilay'ýn baþýný kamayla deðil iri bir testere ile kestiði ortaya çýkarýldý. Kahraman zabitiiz "beni kurþunla öldürün" diye baðýrdý, ama caniler dinlemediler. Kelime-i þaadet getir dediler, getirdi ve iri bir testereyle boðazýný kestiler. Jandarma komutaný cami avlusuna gidip yalnýzca nasihat etti. Ona cevaben "Mehdi- Halife Abdülecid sýnýrda bekliyor dediler. Jandarma Komutaný daha sonra odasýna gitti, kapýyý kilitledi, pencereden Kubilay'ýn kesilmesini seyretti. Jandarma neferlerinden biri pencereden olsun bir el ateþ etmek istedi" bu iþ sizin bildiðiniz gibi deðil diyerek mani oldu. Ýsyana 1000- 1500 kiþi katýldý.
Hüseyin Baha COÞKUN
Son Güncelleme Tarihi: 07 Mayýs 2012 12:29
