1908 tarihinde onaylanarak yürürlüðe giren Ýntihab-ý Mebusan kanunu ve bu Kanunun tatbikine dair Talimat uyarýnca 1908 seçimlerinde kural olarak her 500 müntehib-i asli (birinci seçmen) oyu ile bir müntehib-i sani (ikinci seçmen) seçilmiþ, bu ikinci seçmenler de mebuslarý (milletvekillerini) seçmiþlerdir. 

Yani milletvekillerinin aldýklarý oylar ikinci seçmen oylarý olduðundan, milletvekillerinin gerçekte kaç kiþinin oyu ile seçildiklerini anlayabilmek için aldýklarý oylarý 500 ile çarpmak gerekmektedir.

1908 öncesinde çeþitli sebeplerle yerel meclisler için seçilen temsilciler müntehib- sani addedilerek, ikinci bir müntehib-i sani seçimi yapýlmamasý gibi uygulamalarla karþýlaþtýðýmýzdan, Ýzmir de 1908 müntehib-i sani seçimlerine dair kaynaklara ulaþýncaya kadar müntehib-i sanilerin Ýntihab-ý Mebusan kanuna göre seçildiðine dair yorumumuza ihtiyatla yaklaþmak gerekir.

Mizan-ül Hukuk Gazetesinin 5 Teþrin-i Sani 1324 - 18 Kasým 1908 tarihli beþ numaralý sayýsýnýn 41 sayfasýndan baþlayarak yer alan; 

“Meclis-i mebusan intihabatý” baþlýklý haber þöyledir:

“Ýzmir livasý mebusan intihabatý  muamelesi  geçen pencþembe günü þehrimiz daire-i belediyesinde icra edilmiþtir. Ale-l derecat-ý  rey  kazananlarýn esamisi ber-vech-i zir derc olunur.

Esami	Rey
Sivas Vali Muavini Aristidi Paþa	109
Müftü Mehmet Said Efendi  Hazretleri	102
Vükelayý Deaviden Çelebizade Seyyid Bey	99
Selanik Ticaret Mahkemesi Azasýndan
Nesim Mazliyah Efendi	73
Tüccar-ý Muteberandan Ispartalý Ýstepan Efendi	70
Doktor Taþlýzade Ethem Bey	59
Palu Karolidi Efendi	40
Vasil Aristovoli Efendi	37
Dava Vekili Ýsmail Sýtký Efendi	19
Doktor Lütfü Ey	14
Mina Hamadoplu Efendi	13
Ziver Bey	12
Refik Nevzad Bey	4
Said Bey	3
Ýsak Taranto Efendi	3
Bergamalý Cevdet Efendi	2
Kiryako Vayanos Efendi	2
Tire Belediye Baþkaný Akif Bey	1
Ýstavri Fikri Efendi	1
Dökmeci (Düðmeci) zade Mehmet Efendi	1
Ýstepan Ýlikciyan Efendi	1

 

Mülhakat-ý vilayet

Karaburun: Müftü Efendi, seyyid, doktor Ethem, doktor Rüfet beyler, ve Ýstepan, Nesim Masliyah, Karolidi, Vasil Aristovolu, Mina Hamaduplý, Kryako Vayanus, Corci Oðlu Demustin efendiler, Mütesaviyen dörder rey;

Nif'de: Müftü efendi, Seyit bey, Ethem bey, ve Nesim Mesliyah ve Ýistepan efendiler onbirer, Aristidi paþa sekiz, Karuludi efendi üç rey,

Bayýndýr: Müftü efendi ile Seyyid bey ondörder, doktor Ethem bey on üç, Aristidi Paþa on iki, Nesim Masliyah efendi on bir, Ýstepan efendi , Karulidi efendi, sekizer, Vasilaki efendi üç, Mina Hamadoplu efendi bir rey.

Seferihisar'da: Müftü efendi ile Seyyid ve doktor Ethem bey ve Aristidi paþa, Ýstepan efendi, Nesim Masliyah efendi, Müsaviyen dörder rey,

Foça'da: Müftü efendi, Seyit bey, Palukarulidi efendi, Aristidi paþa, Vasil Aristovulu efendi dokuz, Ýstepan efendi beþ, Mina Hamadoplu efendi dört rey almýþlardýr.

Ödemiþ kazasýnda: Müftü Mehmeh Sait efendi hazretleri otüzüç, Vükelayý Devayiden Seyit bey otuz iki, doktor Taþlýzade Ethem bey yirmi yedi, Abidah bey ile Nesim Masliyah efendi yirmi üçer, Ispartalý Ýstepan efendi on altý, Aristidi Paþa on dört, Birgili Ýstvari Fikri efendi yedi, Pavlu Karulidi efendi beþ, Vasiliki Aristovulu efendi, Mina Hamudopulu, Davidyan Serupa efendiler dörder, Ekmekçizade Mustafa efendi üç, Kiryako Vayanos, Alber Tarika efendilerle doktor Lütfü bey ikiþer, dava vekili Ýsmail Sýtký, Nazillili Hacý Süleyman, David Ruso efendilerle Milaslý Halil, Feraþarlý Gani beyler birer rey kazanmýþlardýr.

Bergama'da: Müftü Efendi 32, Çelebizade Seyit ve Karolidi efendiler 31, Nesim Mazliyah Efendi 23, Doktor Ethem bey 22, Bergamalý Cevdet efendi 12, Ýspartalý Ýstepan Efendi 11, Ziver bey, Vasiliki Aristovolu ve Yorgancýoðlu Aristidi Paþa onbirer rey kazanmýþlardýr.

Netice:

Merkez-i vilayete mülhak kazalarýn kemal edilen intihabatýna nazaran atideki netice hasýl olmuþtur.

1- 295 Müftü Mehmet Said Efendi

2- 289 Çelebizade Seyit Bey

3- 251 Aristidi Paþa

4- 194 Nesim Mazliyah Efendi

5- 184 Doktor Ethem Bey

6- 166 Karulidi Efendi “

Bu oy daðýlýmýný kabaca deðerlendirdiðimizde þu sonuçlara varýyoruz:

Milletvekili seçimlerinden 1359 müntehib-i sani oy kullanmýþtýr. Bu rakam 500 ile çarpýldýðýnda 679.500 müntehib-i asli oyuna tekabül eder. 25 yaþýndan büyük erkekler oy kullanabildiðinden 1908 yýlý itibari ile Ýzmir’in 25 yaþýndan büyük erkek nüfusunun 679.500 civarýnda olduðu sonucunu ortaya çýkarýr. Malum olduðu üzere 1927 Nüfus Sayýmýnda Ýzmir nüfusu kadýn erkek 25 yaþýndan büyük küçük hepsi dahil toplam 526.000 dir. Konumuz bu deðil ama bu seçim sonuçlarý Ýzmir deki nüfus hareketlerine dair de ciddi bilgiler vermiþ olmaktadýr.

 

Müntehib- i sanilerden 690’ý ( % 50.77) Gayrimüslim mebuslara, 669’u (% 50.33) Müslim mebuslara oy vermiþtir. 

Merkez Ýzmir, Karaburun, Bayýndýr ve Foça'da Gayri Müslim adaylara verilen oylar Müslim adaylara verilen oylardan fazladýr. Ödemiþ ve Bergama'da ise Müslim adaylara verilen oylar gayri Müslim adaylara verilen oylardan fazladýr. Seferihisar ve Nif’te ise Müslim ve Gayri Müslim adaylar eþit oy almýþlardýr.

Karaburun ve Foça'da gayri Müslim oylarý çok yüksektir. Sýrasýyla % 63.63 ve % 66.66. Ayný þekilde Ödemiþ ve Bergama’da da Müslüman oylarýn yüksekliði dikkat çekmektedir. Sýrasýyla % 60.19 ve % 55.39. 

Oylarýn daðýlýmý ve yüzdesi aþaðýda tablo olarak gösterilmiþtir.

Oy daðýlýmý:

	Gayri Müslim	Müslim
Merkez    Ýzmir	349	317
Karaburun	28	16
Nif	33	33
Bayýndýr	43	41
Seferi	12	12
Foça	36	18
Ödemiþ	82	124
Bergama	87	108

 

Yüzdesi:

	Gayri Müslim	Müslim
Merkez Ýzmir	52. 48%	47.25%
Karaburun	63.63%	36.36%
Nif	50%	50%
Bayýndýr	51.19%	48.81%
Seferihisar	50%	50%
Foça	66.66%	33.33%
Ödemiþ	39.81%	60.19%
Bergama	44.61%	55.39%

 

Notlar 679.500 

 

Baha COÞKUN

18.02.2014

 

Son Güncelleme Tarihi: 26 Þubat 2014 23:54

 

Yorumlar
Uyarý
Yorum yazabilmek için üye olmalý ve oturum açmalýsýnýz. Eðer sitemize üye deðilseniz buraya týklayarak hemen üye olabilirsiniz. Eðer üye iseniz oturum açmak için buraya týklayýn.