Ana dilinde eðitim hakký ve Liseli deneyimi
10 Ekim 2010 18:05 / 5154 kez okundu!
Bugünlerde ana dilinde eðitim konusu güncelleþince 35 yýl öncesini anýmsadým.
Ýzmir'de Genç Sosyalistler Birliði (GSB) Ýzmir þube baþkanýyken, 1976 yýlýnda 1,5 sayý çýkarabildiðim "LÝSELÝ" dergisinin o meþhur buçuk çýkýþ özel sayýsý toplatýldý ve yazý iþleri müdürü Emin Hamarat hakkýnda da dava açýldý. Sonra Emin bu nedenle hapis yattý. 1,5 yýl sonra hapisten çýktýðýnda ise yüzlerce liselinin katýldýðý bir toplantýyla gözyaþlarý içinde karþýlandý.
"Herkese ana dilinde eðitim hakký" istememizdi savcýlýðý ve mahkemeleri peþimize düþüren...
***
Ana dilinde eðitim hakký ve Liseli deneyimi
Bugünlerde ana dilinde eðitim konusu güncelleþince 35 yýl öncesini anýmsadým.
Ýzmir'de Genç Sosyalistler Birliði (GSB) Ýzmir þube baþkanýyken, 1976 yýlýnda 1,5 sayý çýkarabildiðim "LÝSELÝ" dergisinin o meþhur buçuk çýkýþ özel sayýsý toplatýldý ve yazý iþleri müdürü Emin Hamarat hakkýnda da dava açýldý. Sonra Emin bu nedenle hapis yattý. 1,5 yýl sonra hapisten çýktýðýnda ise yüzlerce liselinin katýldýðý bir toplantýyla gözyaþlarý içinde karþýlandý.
"Herkese ana dilinde eðitim hakký" istememizdi savcýlýðý ve mahkemeleri peþimize düþüren...
Derginin o zamanki özel sayýsý ilerici lise hareketi için bir tür manifesto gibiydi. Örneðin talepler listesinde yer alan “Tarih kitaplarýndaki ýrkçý faþist bölümlerin temizlenmesi” ve “herkese ana dilinde eðitim hakký” o dönem için oldukça cesur isteklerdi. Gerçi o sýralarda da sýrtýnda yumurta küfesi olmayan irili ufaklý birçok grup bugün hala olduðu gibi bir hayli ütopik hedefler öne sürüyor, acilen devrim istiyorlardý. Ancak liseli manifestosu, okullarda seçimle gelen kol baþkanlarýndan oluþan bir öðrenci birliðini hedefliyordu. Liselileri ilgilendiren geniþ bir akademik, demokratik haklar listesinin yanýnda tarih kitaplarýnýn demokratikleþtirilmesi ve ana dilinde eðitim hakký gibi adýmlara da yer verilmiþti. Savcýlýkça çok tehlikeli bulunmasý sanýrým o yüzdendi.
Matbaa önlerinde sabahlayýp, ilk sayýyý, ön kapýyý tutmuþ polisleri atlatýp arka kapýdan kaçýranlarý; dergiyi tüm Ege bölgesine daðýtanlarý; Ýzmir'deki okul önlerinde, özel sayýyý, polise yakalanma riskine raðmen binlerce liseliye ulaþtýranlarý hiç unutmadým. Derginin çok sayýda bayide parayla satýlabilmiþ olmasý da o dönemde yasallýk açýsýndan önemli bir kazanýmdý.
Kardeþim Pervin Mýsýrlýoðlu Eþrefpaþa Lisesi'nde, arkadaþým Ali Rýza Üleç de Çýnarlý Meslek Lisesi'nde bu dergiye yazdýklarý yazýlardan dolayý 3'er gün uzaklaþtýrma cezasý almýþlardý. Dergi iþinde bana yardýmcý olan Sadettin Yumuþak, Hasan Eyi ve hemen ardýndan sürece dahil olan Yaman Egeli'ye de liseli hareketi çok þey borçludur...
Beni bu konuda etkileyen Bornova Anadolu Lisesi'ndeki yaratýcý çalýþmalar olmuþtu. Yani ilham kaynaðým BAL'daki okul dergisi ve Öðrenci Birliði idi. O sýrada BAL'da okuyan ve aktif olan Sadettin Yumuþak aracýlýðýyla edindiðim dergiye, kimi yönlendirici yazýlar oluþturduk önce. Sonra diyelim 2000 basýlan dergiyi 100-200 kadar fazla basýp bu fazlalýklarý Ýzmir'in diðer okullarýndaki ilerici liselilere iletmeye baþladýk. Kol baþkanlarýndan oluþan Öðrenci Birliði fikri de bu okulun yaratýcý giriþimlerinden çýktý.
.jpg)
(Sadettin Yumuþak Arþivi)
Burada geliþen birlik düþüncesinin iþleyiþini derginin tam orta sayfasýnda bastýk ve onu da çok yaygýnlaþtýrdýk.
Artýk kendi ayaklarýmýz üstünde durma zamanýnýn geldiðini düþünerek baðýmsýz LÝSELÝ dergisinin hazýrlýðýna giriþtik. Ve 1976 Nisan ayýnda özel sayý, Mayýs baþýnda da dergiyi çýkardýk.
1977'de yola çýkan Ýlerici Liseliler Derneði ÝLD hareketi ve “Liseli Gençlik” dergisi iþte bu temeller üzerine yükseldi. Ve elbette ismini anamadýðým yüzlerce özverili liseli gencin emeklerinin sonucunda...
Liseli hareketinin, dergilerinin uzun ve zevkli öyküsünü baþka bir yazýya býrakýyorum.
O dönemde Mehmet Taþ, Ahmet Muhtar Sökücü, Baki Temel Saçlý bu süreçte desteðine baþvurduklarým oldu.
Ýzmir'deki kadroyu Ýstanbul'a “ihraç” ettik. Sadettin Yumuþak üniversiteye baþladýðý Ankara'dan, Yaman Egeli de Ýzmir'den Ýstanbul'a taþýndýlar. Çeþitli toplantýlar ve eðitimler için ben de Ýstanbul'a epeyi gidip geldim.
Geçmiþ deneyime dayanarak önce Ýlerici Yurtsever Gençlik dergisinde liseliler için bir sayfa hazýrlamaya baþladýk. Sonra bu sayfa, sayfalar haline geldi, ardýndan da “çek-al” biçiminde bir ek oldu. Baðýmsýz dergi için koþullar ve kadrolar oluþuyordu. Dergi için Rifat Güler ve Zülfikar Doðan'ýn da katkýlarý söylenmeli.
Dergi doðal olarak ayaklarý üstünde durmaya baþladýkça daha “Ýstanbullu” hale geliyordu. Sonuçta 1978 yýlýnda “Liseli Gençlik” dergisi yayýn hayatýna atýldý.
ÝGD'nin, kendi kuruluþundaki çizgisinden uzaklaþmasý gibi, dergi ve sonrasýnda kurulan ÝLD de benzeri bir yola girdi.
Geniþ liseli kesiminin demokratik kitle örgütü olmak yerine daha sekter bir anlayýþa kurban edilen gidiþte, baþta Ali Haydar Çýnar ve Bülent Acýmaz olmak üzere ÝLD'nin genç kadrolarýnýn payý neredeyse yoktu. Onlardan önceki kuþak olarak bizler, komsomol lafýnýn cazibesine kapýlarak ÝGD'yi daraltmýþ, politik hayatýn akýþýnýn zorlamalarýna karþý da direnmek yerine kolaycýlýðý çoktan seçmiþtik. Aslýnda "onlar bilmeden iþlemiþlerdi tüm günahlarýný."
Bu konularý, öznel kimi nedenler yanýnda illegalite koþullarýnýn engelleri yüzünden de sonradan pek tartýþma olanaðý bulamadýk. Kadrolarýn bir kýsmý 12 Eylül sonrasýnýn dertlerinde ve kopukluklarýnda yitip gitti. Bizler de bunlarý gelecek kuþaklara deneyim olarak aktarmak için çok da becerikli ve istekli olamadýk.
TÜSTAV'ýn son zamanlarda yaptýðý kimi sözlü tarih görüþmeleri belki bu sürecin üstündeki örtüyü biraz olsun aralayacaktýr.
Ne olursa olsun biliyorum ki bir gün ana dilinde eðitim engelleri aþýlýp gidecek, böylece bunca zaman nasýl yaþayabildiðimize þaþýrarak bu engelleri yaratanlarý ayýplayacaðýz, bu yolda her þeyi göze alýp sesini çýkarmayý baþaranlarý da hüzünle gülümseyerek anýmsayacaðýz.
Ýlhami Mýsýrlýoðlu
10-10-2010
