ZEYTÝN ÞENLÝÐÝ
17 Ocak 2022 13:48 / 563 kez okundu!
"Ege’de zeytin bir þenlik. Binlerce yýldýr süren bir þenlik. Persler ve Grekler bir birbirlerinin zeytinlerini yakarmýþ savaþta! Artýk bir kaç hafta içinde fabrikalar kapanýr. Uzun yýllar bir kilo et eþittir, bir iþçi yevmiyesi, eþittir bir kilo zeytinyaðý diye bir denklem vardý. Eskiden idi bu! Bu denklem zamanla iyice anlamsýzlaþtý."
***
ZEYTÝN ÞENLÝÐÝ
Ege’de zeytin bir þenlik. Binlerce yýldýr süren bir þenlik. Persler ve Grekler bir birbirlerinin zeytinlerini yakarmýþ savaþta! Artýk bir kaç hafta içinde fabrikalar kapanýr. Uzun yýllar bir kilo et eþittir, bir iþçi yevmiyesi, eþittir bir kilo zeytinyaðý diye bir denklem vardý. Eskiden idi bu! Bu denklem zamanla iyice anlamsýzlaþtý.
Bir kilo zeytinyaðý diðer Akdeniz ülkelerinde 4-5 TL civarýnda iken, bizde 5-6 TL idi. Yýllardýr bu yaklaþýk beþ TL seviyesini de tuttu. Para deðerini kaybetti. Ýþçi ücreti arttý. Çok deðil bundan 8-9 yýl önce 12-15 TL günlük toplama yevmiyesi iken þimdi bu günlük 120 TL civarýnda. Ýþçinin nakliyesi için ödenen para arttý. Bugün 50 TL ye zeytinyaðýný satýyor üretici. Ýspanya ve Ýtalya’da da yaklaþýk ayni para ama üretici litre baþýna destek alýyor.
Ayvalýk, Çeþme, Muðla gibi sayfiyesi bol bir yerde iseniz, günde 150 TL ye toplayýcý bulmak bir nimet. Urla’da 200 TL isteyen bile oluyor!
Þimdi bir kilo et fiyatýný da aþtý zeytin yevmiyesi. Bir iþçi günde 80- 100 kg ortalama toplasa ve delice ‘den 11-15 kg da bir, bakýmlý tarladaki zeytinden 4-5 kg da bir kilo zeytinyaðý çýksa, varýn siz hesabedin, zeytin üreticisinin durumunu.
Tabii sadece toplama ücreti ile ürün olmuyor! Ürün eþittir ilaç, gübre, sürme, budama, arazinin amortismaný, artý mazot, sulama, sulama tesisinin kurulumu, tamiri, elektrik ve diðer iþçilik ücreti falan diyerek hesabedecek olursanýz, hepten içinden çýkýlmaz bir denklem oldu.
ABD deki mazot benzin veya elektrik fiyatýnýn iki mislinden fazlasýný ödüyor Türk çiftçisi.
Ýþçilik ücretine gelince, bir de sanki ayranýmýz kabardý. Osmanlý hayalleri falan gibi megalo fikirler hepimizin ayaðýný yerden kesti. ABD de tarým iþinde Meksika’dan göçmen iþçi geliyor.
Amerika Birleþik Devletlerinin Kaliforniya eyaleti Ege yöresine benzer iklimi ile önemli bir tarým merkezi. Fýstýk badem (Non Pareil) toptan fiyatý orada da bizdekinin ayni ama nasýl oluyorsa toptan fiyatýnýn altýna bademi buraya ihraç edebiliyor ABDli tüccar. Nasýl oluyorsa’nýn açýlýmý tabii devlet desteði. Orada ikibin-beþbin dönüm arasýna küçük iþletme deniliyor. Bizde ise 200 dönüm iç güveyinden hallice bir bahçe. Tabii eðer kýraç arazide erozyon ile mücadele eden bir üretici iseniz, haliniz epeyce daha acýklý. Tarla’da 6 yýlda verdiðini zeytin aðacý yamaçta, kepir toprakta veya taþlarýn arasýnda 20 yýlda vermiyor. Tarlada 1000 aðaç ile ‘borderline’(kepir arazi) tabir edilen taþ çölü haline gelmekte olan arazide 7000 aðaç aþaðý yukarý ayni verimi veriyor. Hem de iþçilik daha meþakkatli.
Azerbeycan’da Hazar kýyýlarýnda yerlere dökülen ve kimsenin toplamadýðý zeytinleri görünce þaþýrmýþtým. Urla’da da durum böyle ve bizim petrolümüz yok!
Bir ülkenin tarýmý, o ülkenin baðýmsýzlýðý demektir.
Ne dersiniz? Yýllardýr lider sultasýndan daha ferah bir seçim kanununa geçemeyen deðerli makam arabalý, korumalý politikacýlar ve önemli bürokrat kardeþlerimiz, sanki biz üreticilerin sýrtý aðrýmaya baþladý gibi bir hisse arada kapýlýyor musunuz?
Mahmut TOLON
