TARÝH KÜLTÜREL ÇATIÞMALAR TARÝHÝDÝR

Ýlkel çaðlardan itibaren insan toplumlarý birbirinden kopuk yaþadýklarý dönemlerde farklý deneyimler edindiler. Benzer deneyimler de olsa çoðu zaman farklý sonuçlar çýkardýlar. Bunun sonucunda da farklý kavramlar oluþturup kendilerine özgü kültürel birikimler yarattýlar. Nüfus arttýkça ve çevreye yayýlma hýzlandýkça da 'temas' baþladý. Farklý kültürlerin temasý çeliþti ve çatýþmalar ortaya çýktý. Tarih bu farklýlýklarýn, onlarýn birbirleriyle temaslarýnýn ve çatýþmalarýnýn üzerinde yürüdü. Zayýf ve güçlü topluluklar birbiriyle çatýþtýðýnda genellikle güçlü olan kazandý ve zayýf kültürü yuttu. Ama bu, onu imha ettiði anlamýna gelmiyor. Yok etti evet; fakat kendi kültürüne onlardan da bir þeyler kattý. Onlarý kendi içinde eritip absorbe ederken kaçýnýlmaz olarak kendi bünyesine katmýþ oldu. Böylece egemen kültürler, zamanla hem kendi yeni deneyimleriyle hem absorbe edip hücrelerine taþýdýklarý zayýf kültürlerin katkýlarýyla zenginleþtiler. Büyük medeniyetler imparatorluklar yarattýlar.

Farklý kültürleri bir araya getirerek yeni bir kültür, yeni bir uygarlýk, yeni bir devlet yapýsý ortaya çýkaran egemen kültür, içine aldýðý kültürleri kendine benzetmeye (asimilasyon) çalýþtýysa da çoðunda baþarýlý olamadý. Ama olmuþ gibi göründü. Fakat bir zaman geldiðinde ayrýþma kaçýnýlmaz oldu, hanedanlar çöktü imparatorluklar daðýldý. Onlarýn yerine yenileri kuruldu. Ýnsan toplumlarý tarih ve uygarlýk yolunda bu çatýþmalarla yürüdüler.

18. Yüzyýla gelindiðinde Avrupa'da kapitalizm ortaya çýktý. Kapitalizm ilkel sermaye birikimini, emek sömürmesiyle deðil, baþka kültürlerin deðerleri üzerinden, onlarý yaðmalayarak saðladý. Bu birikimle giriþimcilik doðdu ve artý deðere el koyarak büyüdü. 18, 19 ve 20. yüzyýllar kapitalizmin altýn çaðlarý oldu. Dünya kültürüne teknolojiden sanata kadar pek çok yeni þey kattý. Bununla birlikte sömürü o kadar pervasýzca ve acýmasýzcaydý ki kapitalizmin en önemli taþýyýcý gücü kol emeði, yönetici gücü sermaye ile sýk sýk ve çetin mücadelelere girdi. Öyle ki bu mücadeleler yeni bir sýnýf bilinci ve sýnýf ideolojisi doðurdu.

Bu yüzyýllarýn sosyologlarý bu geliþmeyi gel-geç bir olay olarak ele almadýlar. Genel geçer ve deðiþmez bir kural olarak ele aldýlar. Ve geçmiþte de farklý geliþmiþlik düzeylerinde buna benzer olduðuna hükmettiler. Ve tarihi karýþtýrarak orada, bu hükümlerini kanýtlayýcý veriler aradýlar. Buldular da. Daha doðrusu bulduklarýný sandýlar. Düþüncelerine uyan verileri kendi dünya görüþlerine veri yaptýlar, uymayanlarý da ya görmezden geldiler ya uyuyormuþ gibi sonuçlar çýkacak þekilde yorumladýlar ya da istisna saydýlar. Bütün bu çabalardan çýkan sonuç þuydu: 'Tarih, sýnýf mücadeleleri tarihidir'.

Halbuki tarihe baktýðýmýzda sýnýf mücadelelerinin iþgal ettiði yer, kültürel çatýþmalarýn kapsadýðý alanýn çok küçük bir oranýndadýr. En çok bilineni Spartaküs köle isyanýdýr ve baþarýsýz olmuþtur. Peki merak ediyor muyuz baþarýlý olsaydý ne olacaktý? Bunun bir örneði var. Þimdi tam hatýrlayamayacaðým bir yerde bir köle isyaný köle sahiplerini ve onlarýn silahlý gücünü yenilgiye uðratýp baþ eðdiriyor. Sonuç ne oluyor? Köleler kendilerini efendi ilan ediyor ve eski kölelik rejiminin unsurlarýný köleleþtiriyor. 

Peki 21. yüzyýla gelince ne oldu? Þöyle bir etrafýmýza bakalým; sýnýf mücadelesi diye bir þey var mý? Bunun taþýyýcý güçleri mevcut mu? Ýþte bunlar olmadýðýndan hala geçen yüzyýlýn sosyolojik bilgi ve çýkarsamalarý üzerinden fikir yürütmeye çalýþanlar, 'sarý yelekliler' gibi homojen olmayan kümelenmelerden kendi 'inançlarý' için argüman üretebilirim sanýyorlar.

Günümüzde gerçekte var olan, deðiþik kültürlerin mücadelesidir. Çok yerden yere vurulan Huntington, bunu çok önceden yazdý. Günümüzdeki kültürel çatýþmalar o yazdý diye olmuyor. Fransa, camileri Huntington memnun kalsýn diye kapatmýyor, baþörtüsünü o yüzden yasaklamýyor. Bunlar kültürel çatýþma öðeleri. Bu gidiþ sürerse silahlý çatýþmalarý da doðuracak ve yeni bir tarih yazýlacak.