BAYRAM GELDÝ HOÞ GELDÝ
19 Aðustos 2018 21:24 / 1248 kez okundu!
Aðzýmýza pelesenk oldu; 'ah nerede o eski bayramlar'
Halbuki her zamanýn ayrý bir tadý vardýr. Bayram meydanlarý ve atlýkarýnca pek az kalmýþ olsa bile büyüklerin nostaljik yaklaþýmý çocuklarda yok. Onlar yaþadýklarý zamanýn bayramýnýn tadýný çýkarýyorlar. Onlar için bayram, tatil, seyahat, deniz, kum, güneþ, tatil beldesinde bilgisayar oyunu demek. Tabi bayram deyince dini bayramlardan söz ediyorum.
****
BAYRAM GELDÝ HOÞ GELDÝ
Aðzýmýza pelesenk oldu; 'ah nerede o eski bayramlar'
Halbuki her zamanýn ayrý bir tadý vardýr. Bayram meydanlarý ve atlýkarýnca pek az kalmýþ olsa bile büyüklerin nostaljik yaklaþýmý çocuklarda yok. Onlar yaþadýklarý zamanýn bayramýnýn tadýný çýkarýyorlar. Onlar için bayram, tatil, seyahat, deniz, kum, güneþ, tatil beldesinde bilgisayar oyunu demek. Tabi bayram deyince dini bayramlardan söz ediyorum.
Her dinin bayramý var. Müslümanlarýn da iki dini bayramý var. Ramazan ve Kurban bayramlarý. Kendimizi bildiðimizden itibaren dini bayramlarýn bize öðretilen anlamý barýþmadýr. Küskünler bu bayramlarda aralarýndaki kýrgýnlýklarý gidermeliydi; öyle de yaparlardý. Kan davalarýnýn barýþmalarý yapýlýr, dostluklar yeniden tazelenir, husumetler giderilirdi.
Kurban insan toplumlarýnýn önemli bir geleneði. Kurban geleneði olmayan dini inanç yok. Çok eski çaðlardan beri hemen bütün insan toplumlarý inandýklarý tanrýlarýna adaklar, sunaklar ve kurbanlar verdiler. Bunlar içinde insan kurban edenleri de vardý. Ýslam dininin Kurban Bayramý, insan kurban edilmesini yasaklayan bir anlayýþtýr. Cenabý Allah, Hz. Ýbrahim'in oðlu Ýsmail'i kurban etmesine rýza göstermez. Ona, kurban etmesi için bir koç gönderir. O günden beri Müslümanlar, bayramlar da, geviþ getiren, eti yenen, kýrmýzý etli hayvanlarý kurban ederler. Hayvanýn diþisi kurban edilmez. Çünkü gebe olma ihtimali vardýr.
Çocukluðumdan hatýrladýðým Kurban bayramlarý kurbanlarýn ortalýk yerde kesildiði, vahþet görüntülerinin sergilendiði bayramlar deðildi. Kurbanlar bahçelerin kuytu bir köþesinde kesilir, yüzülür, parçalanýrdý. Kurban kesilirken 12 yaþýndan küçükler uzaklaþtýrýlýr, kesimi görmelerine izin verilmezdi. Büyük þehirlere göç, bu nezaketli yaklaþýmý yok etti. Kurban kesmek için yer bulamayan insanlar, otoban kenarýnda bile kurban kesmeye kalktýlar. Boðazýmýza kadar yükselen bir görgüsüzlük aldý yürüdü. Kurban kesmek bir ibadetten çok bir þatafat gösterisine dönüþtü. Kurban kesmenin ve daðýtmanýn kurallarý vardýr; çocukken gittiðim ilk bayram namazýnda hocanýn vaazýndaki 'Allah için kurban, küp için kavurma anlayýþýnda olmayýn' cümlesi hiç çýkmamak üzere kulaðýma küpe olmuþtur.
O görgüsüzlük günlerinde seküler iktidarlar kurban kesme periþanlýðýna bir çare oluþturmadýlar. Sadece kurban kesme geleneðini kötülediler, onun aracýlýðýyla dindar siyaseti vahþet yanlýsý göstermeye çalýþtýlar. Yine de sonralarý iktidara gelen dindar siyaset bu soruna çözümler üretti. Artýk kurbanlar ortalýk yerde deðil, belediyelerin izin verdiði kurban kesme merkezlerinde kesilebiliyor. Ayrýca Kýzýlay baþta olmak üzere bütün insani yardým kuruluþlarý, kurban kesmek isteyenlerin adýna kurbanlarýný vekaletle keserek etlerini konserve haline getirip dünyanýn muhtaçlarýna ulaþtýrýyor. Bu kesimler tamamen modern tesislerde ve dini vecibelere uygun olarak gerçekleþtiriliyor. Kurban kesimi videoya alýnýp, isterse kurban sahibine gönderiliyor. O da kurbanýnýn kesildiðinden emin oluyor.
Kurban kesmek Müslümanlar için bir ibadet biçimidir. Müslümanlar bu yolla Allah'a, verdiði nimetler için þükranlarýný belirtmiþ olurlar. Kurban kesebilecekler, kesmesi vacip olmayanlar vardýr. Kurban kesebilmek için ekonomik yeterliliðin olmasý gerekir. Borçla harçla kurban kesilmez. Bunun þartý diyanet tarafýndan açýklanmýþtýr. Kurban etinin üçte biri yoksullara, üçte biri kurban kesemeyen yakýnlara daðýtýlýr. Üçte biri de haneye ayrýlýr. Ve bu paylaþýmda eþitlikçi davranýlýr, yani kurbanýn daha kýymetli etleri ev için alýkonulmaz.
Eski zamanlarda kurban kesmenin sosyal bir anlamý da olurdu. O zamanlarda et tüketimi çok pahalý olduðu için kurbandan kurbana et yüzü gören geniþ bir kesim vardý. Kurban bayramý bu yolla toplumun geniþ kesimine kýsa bir süre de olsa etle beslenme imkaný saðlardý. Þimdilerde bakýyorum da televizyonlarda kurban bayramýnda beslenme üzerine nasihatlerden geçilmiyor. Kahvaltýyý etle yapmayýn, fazla et tüketmeyin, tatlýdan uzak durun. Bu nasihatler artýk toplumun beslenme yönünden nerelere geldiðini de gösteriyor aslýnda. Günümüzde hayvansal gýdalara ulaþým eskiye göre daha kolay.
Bayramlarda tatlý yapýlmasý da bir dostluk geleneðidir. Oturup da tabak tabak tatlý yenilsin diye deðil, bayram ziyaretine gelenlere ikram edilmek üzere yapýlýr ev tatlýlarý. O da 'tatlý yiyelim tatlý konuþalým' biçimindeki atasözümüzün gereðidir. Kahvaltýda et tüketin diye bir þey de yoktur. Sadece kurbanýn kesildiði günün kahvaltýsý, hayvanýn ciðeri kavrularak yapýlýr. Bu tür kahvaltý Gaziantep yöresinin cartlak kebabýný andýrýr.
Benim çocukluðumdan beri kurban hakkýnda kulaðýma üflenenler, gittiðim bayram namazlarýnda hocadan dinlediklerim aþaðý yukarý böyledir. Bunu mecrasýndan çýkarmak, gösteriþe dönüþtürmek, Müslümanlýkla ilgili bir þey deðildir, görgüsüzlükle ilgilidir. Bu tür þeylere yönelenler, kurbaný ibadet olarak algýlamayanlardýr. Zaten normalde haftanýn her günü kebap künefe yiyip gut olmanýn eþiðine gelmiþ olanlar kurban bayramýný da bu çerçevede deðerlendiriyor.
Bitirirken son bir cümle daha ekleyeyim; Müslümanlar için alkol haramdýr ama hele kurban etiyle alkol almak çok büyük günahtýr. Ne yazýk ki kurban etine bu muameleyi yapan az buz bir kesim de yok deðil.
Herkese hayýrlý bayramlar dilerim.
Firuz TÜRKER
19.08.2018
