Ezidilik nedir?
18 Aðustos 2014 14:01 / 1704 kez okundu!
IÞÝD'li canilerin Kürdistan Federe bölgesinde bulunan Þengal'e saldýrmasýyla Ezidi Kürtler uðradýkalarý zulümler ve inançlarýyla bir kez daha gündeme gedliler. Ezidiler geçmiþten günümüze sýrf inançlarýndan ötürü 73'cü kez'dir katlima uðruyorlar. Ne acýdýr ki tarihte en çok da kendi soydaþlarý olan Müslüman Kürtler tarafýndan ölümlere maruz kaldýklarý bir gerçekliktir. Ezidi Kürtlerin dinsel inançalarý olan Ezidiliði on beþ günlük Erivan ziyaretimde bizzat Ezidilerden öðrendim. Ezidi din öðretisinin ne anlama geldiðini, nasýl bir inanç olduðunu sizlerle paylaþmak istiyorum...
Ezidi din öðretisinin kurucusu Þeyh Hadi bin misafir, bugün kuzey Irak’ta bulunan Sincar bölgesindeki Laleþ’te 1162’de öldü. Musul’un yaklaþýk 40 km kuzeyinde bulunan Laleþ vadisi, Yezidilerce hem anavatan, hem de kutsal bir yer sayýlmaktadýr. Þeyh Hadi, Hakkari’nin Beytülkar köyünde 1015 yýlýnda dünyaya geldi. Bazý kaynaklar ise Þeyh Hadi’nin Arap asýllý olduðunu ve Suriye’nin Belabek þehrinde ayný yýlda doðduðunu iddia etmektedirler. Halk arasýnda “el Hakkari” takma adýyla da bilinen Þeyh hadi, Kürtlerin eski dini olan Zerdüþtlüðü gözden geçirerek Yezidilik adý altýnda yeniden düzenledi. Araplar Tanrý’ya “Yezdan” dedikleri için “Yezdani” þeklinde adlandýrdýlar. Bu kelime daha sonra Yezidi sözcüðüne dönüþerek, Zerdüþtlüðü bir þekilde devam ettiren Kürt topluluklarýna ad olarak verildi.
Yezidi öðretisine göre tanrýsal varlýk, “iyilik ve kötülük” þeklinde algýlanýr. Dini inanç, dualist temelde oluþturulur. Ýyilik Tanrý tarafýndan temsil edilirken, kötülüklerin yaratýcýsý Þeytan’dýr. Bu nedenle Tanrý ile Þeytan arasýnda sürekli bir savaþ vardýr. Þeyh Hadi’ye göre Tanrý, her þeye kadir göksel bir güçtür. Þeytan’ýn ve kötülüðün yaratýcýsý da Tanrý’dýr. Þeyh Hadi, öðretisini açýklayan iki eser býrakmýþtýr. Bunlar Kitab ül Cilwa (Esinler-Vahi kitabý) ve Kürtçe olan Mishefa Reþ (Kara Kuran)’dýr. Yezidiler, Meleke Tawus diye adlandýrdýklarý Þeytan’ý horoz-Tawus kuþu karýþýmý bir yaratýk þeklinde algýlamaktadýrlar.
Yezidi inanýþýna göre kendiliðinden varolan Tanrý, kendisinden güneþ, ay, yýldýz gibi ýþýk kaynaklarý yarattý. Bu nedenle güneþ, ay, yýldýz ve ateþ gibi ýþýk kaynaðý varlýklar Yezidiler tarafýndan kutsal sayýlýr. Kutsallýðýndan dolayý ateþe tükürülmez. Yezidiler tapýnmalarýný ve dualarýný Kürtçe yaparlar. Yezidilik mir, þeyh, fakir, kavude, pir, kocek ve mürit gibi teokratik ilkeler üstüne kurlu toplumsal bir yapýya sahiptir. Yezidiler, eylül ayýnýn son haftasýnda Þeyh Hadi’nin türbesini ziyaret ederek hacý olurlar.
Günde iki defa, güneþin doðuþunda ve batýmýnda güneþe yüz çevrilerek ibadet yapýlýr. Yezidilikte Hac’da Tanrý’ya yapýlan tapýnma dýþýnda toplu ibadet yoktur. Bir de Nisan ayýnýn son Çarþambasý “Çarþema sor” (kýrmýzý kutsal Çarþamba) þeklinde kutsal bir gün olarak yýlda bir sürekli bir ibadetleri de vardýr.
Murat AKKUÞ
18.08.2014
