Ýstanbul'u fethetmek yerine Ýstanbul'u keþfetmek!
17 Þubat 2012 13:35 / 3573 kez okundu!
Fetih 1453 filminin gösterime girmesiyle eski bir yazýma dönmek zorunlu oldu. Ortalýk harýl harýl fetihçilikle, fetihçilerle dolup taþýyorken yine... "Bugün 29 Mayýs 2009. Ýstanbul Büyükþehir Belediyesi ve kimi medya organlarý harýl harýl gemileri karadan yüzdürmek törenleriyle meþgul. Ýstanbul'u bir daha fethediyorlar... Üstelik yanlýþ tarihte ve yanlýþ içerikteki kutlama biçimleriyle..."
Yani Ýstanbul 29 Mayýs 1453'de alýnmýþ ama takvim deðiþmiþ sonradan. 29 Mayýs denilen tarih artýk 7 Haziran. Ama biz yanlýþ da olsa 29 Mayýs'larda kutlamayý sürdürüyoruz. Hem de berbat bir içerik eþliðinde...
Sorun tarih sorunundan çok anlayýþ sorunudur
Ýstanbul'un Osmanlýlar tarafýndan ele geçirildiði gün; Roma'nýn sonu, Doðu'nun yeni bir baþlangýcý olmuþtu. Eski takvime göre ise alýnýþ tarihi 7 haziran 1453 de olsa semboller bazý durumlarda gerçeklikten koparlar ve aðýr basan onlar olur.
Geçmiþe þöyle bir uzanalým öncelikle...
Tarih içindeki çeþitli fetih giriþimlerinin yorduðu Bizans’ý almak Osmanlý Sultaný 2. Mehmet’e düþtü. O dönemin en güçlü toplarý döktürülerek, Osmanlý Devleti’nin ortasýndaki bu “çatlak”ýn giderilmesi için harekete geçildi. Ýlk Arap saldýrýsýndan sekiz yüzyýl sonra 1453’de Bizans’ý alan Türkler; kent teslim olmadýðý için o günün kurallarý gereði, bir defalýðýna, üç gün süren acý bir yaðmadan sonra burayý baþkent yaptýlar. Kentten kaçanlar geriye çaðýrýldý. Var olan dokuyu bozmadan yepyeni bir imar programý uygulanmaya baþlandý. Alýnýþýyla Bizans Ýmparatorluðu’nu sona erdirip yeni çað'ýn bir simgesini daha oluþturan Ýstanbul; camiler, külliyeler ve çeþmelerle bezendi. Osmanlý, mutlak hükümdarlýðýný dünyaya ilan edercesine Doðu Roma’nýn mirasýný tamamen devralmýþtý. Böylece "Fatih" ünvanýný alan 2. Mehmet o dönem kimi mektuplarýný “Roma Diyarýnýn Hükümdarý” olarak imzaladý. Bir dönüm noktasý oluþturan fetihten sonra, Doðu Roma Ýmparatorluðu’nun býraktýðý boþluðu, Osmanlý Devleti yani gazilerin oluþturduðu yeni bir çaðdaþ imparatorluk doldurdu. Ýstanbul’un fethiyle beraber Ortodoks Kilisesi ve giderek Avrupa’dan zulümden kaçan Yahudiler de Osmanlý þemsiyesinin altýna yerleþti.
Ýstanbul’un fethi, Avrupa’daki Rönesans'ýn hem onayý oldu hem de hýzlandýrýcýsý. Osmanlý, geniþlemesi sürdükçe rönesansa hiç ihtiyaç duymadý. Taa ki gerilemeye baþladýðýný anlayana, bunu kabullenene ve çözüm aramaya baþlayana dek... O zaman da zaten artýk çok geç kalýnmýþtý.
Kentli Olmak Kendi Olmaktýr
Fetihçilik döneminin çoktan sona erdiði dünyada, 550 yýldýr Ýstanbul'da fetih törenleri düzenliyoruz; Ýstanbul'a yakýþmayan, müsamere gibi törenlerle Ýstanbul'u yeniden ve yeniden fethetmeye çalýþýyoruz. Bu kutlamalarýn içeriðinin baþtan sona gözden geçirilmesi gerekiyor.
Tarih kitaplarýnýn insan haklarýna aykýrýlýklardan arýndýrýlmasý iþini Tarih Vakfý sayesinde ve AB sürecinde ancak ele alabilmiþ bir ülke artýk fetih zihniyetiyle de yüzleþmelidir. Çünkü seçimleri kazansa bile böyle bir zihniyetin ele geçiremediði, geçiremeyeceði, çok yönlü, çok kültürlü iþveli bir kenttir Ýstanbul. "Kentli olmak kendi olmaktýr" sözünün çok uzaðýnda kalan birine de ruhunu asla teslim etmeyecektir. Taa ki fetih törenleri yerine Ýstanbul'a, ilk kuruluþundan itibaren sahip çýkacak bir zihniyetin bu kenti benimsemesine dek... Taa ki bu yýl dönümlerinde uyduruk gemi kaydýrmalar yapmak yerine Troya gibi dans ve müzik gösterilerini aþan yepyeni müzikalleri sahneleyinceye; Ýstanbul'a adanmýþ müzik besteleri yapýncaya ya da kentte devasa sanat merkezleri, müzeleri açýncaya dek, Ýstanbul'a yakýþan internet ortamlarý oluþturuncaya dek; mimarisini yeniden özgün biçimlerde oluþturup çoðaltana dek; Karagöz'ü bu kentin içinde yeniden yaþar kýlana dek, 2010 Avrupa Kültür Baþkenti gibi etkinliklerin sayýsýný unutuncaya dek; Ýstanbul ruhunu asla teslim etmeyecektir.
Bu nedenle böyle bir kente belediye baþkaný olmak da vali olmak da kolay deðildir. Ýstanbul vefalýdýr, kendisine yapýlmýþ gerçek katkýlarý ve yapanlarý asla unutmaz. Ancak sýradan olmak ile sýradýþý olmak arasýndaki farký düþünmeliyiz. Her yýl ya da her eylemde onu yeniden fethettiðini düþünenlerin adý çok yakýn zamanlarda unutulup gidecek ama Ýstanbul yeni bir ruhla yaþamaya devam edecektir.
Biz fetih yerine onu keþfetmeyi öðrendiðimiz gün, Ýstanbul bize gerçek anlamda kapýlarýný açacaktýr.
Hiç bir zaman tam olarak baþaramayacaðýmýz keþif
Ýstanbul o kadar büyük, o kadar gizemli, o kadar davetkâr, o kadar cömerttir ki, onun kendini size böyle býrakýþý karþýsýnda kent bilincine sahip birisi þaþýrýr ve duygulanýr. Bir tepeden, yüksek yerden istanbul'a bakarsanýz önce ürkersiniz oradan, sonra sevinirsiniz orada yaþadýðýnýz için, ardýndan da duygulanýrsýnýz, istanbul'a layýk olamadýðýnýz için. Her 29 mayýs'ta ya da 7 haziran'da Ýstanbul'u sahte törenlerle "fetheden"lere karþý, sizin içinizden de bir çýðlýk yükselir. Yeniden düþersiniz sokaklarýna ve yepyeni bir yer keþfedersiniz. Eðer doðru yaklaþýrsanýz Ýstanbul sizi saðlýðýnýza kavuþturur. Ýnsana dair hiçbir þey ona yabancý deðildir. Kendimizi en ölgün hissettiðimiz zamanlarda bile Ýstanbul hep canlýdýr, her dem tazedir üstelik. Hiçbir zaman onu tam olarak keþfedemeyeceðimizi bilsek bile bu yolda olmayý baþarmak yeterlidir.
Gelin, bu yanlýþ kutlanan "fetih" gününde, Ýstanbul'u yeniden ve yeniden keþfedin. Çünkü "fethettiðiniz" her yer, sýnýrlarýnýzýn içinde sayýlsa bile, gerçekte sizin olmayabilir ama keþfettiðiniz ve bildiðiniz her yer bir anlamda sizindir. Ýstanbul'u keþfetme macerasý size kendinizi bulduracaktýr; tarihiyle, coðrafyasýyla, kültürüyle, edebiyatýyla, etiðiyle, estetiðiyle...
Kentli olmak kendi olmaktýr.
Ýstanbul'un çaðrýsýna direnmeyin, keþfe çýkýn! Kendinizi daha iyi hissedeceksiniz...
Ýlhami Mýsýrlýoðlu
29 Mayýs 2009
