GIDA PERAKENDESÝ BÜTÜN PAYDAÞLARIN HEM HAKLI HEM DE HAKSIZ OLDUÐU BÝR OYUNDUR
23 Þubat 2022 17:59 / 579 kez okundu!
Nasreddin Hoca, kadýlýk yaparken bir gün bir ahbabý burnundan soluyarak gelmiþ. Hasmý için söylemediðini býrakmamýþ. Sonra:
– Hocam, Allah aþkýna söyle, demiþ, haklý deðil miyim?
Hoca ne yapsýn?
****
GIDA PERAKENDESÝ BÜTÜN PAYDAÞLARIN HEM HAKLI HEM DE HAKSIZ OLDUÐU BÝR OYUNDUR
Nasreddin Hoca, kadýlýk yaparken bir gün bir ahbabý burnundan soluyarak gelmiþ. Hasmý için söylemediðini býrakmamýþ. Sonra:
– Hocam, Allah aþkýna söyle, demiþ, haklý deðil miyim?
Hoca ne yapsýn?
– Haklýsýn, demiþ. Ahbabý sinirleri yatýþmýþ olarak gitmiþ. Onun hemen arkasýndan hasmý gelmiþ. Bu defa da o baþlamýþ atýp tutmaya, yok bana þöyle, yok böyle yaptý demeye. O da Hoca’ya sormuþ:
– Haklý deðil miyim?
Hoca:
– Vallahi çok haklýsýn, demiþ.
Adam da sakinleþerek gitmiþ. Tüm bunlara tanýk olan Hoca’nýn karýsý bile bu iþe þaþýrmýþ kalmýþ.
– Senin kadýlýðýnda bir garip Hoca Efendi. Ýkisine de sen haklýsýn dedin. Hiç öyle þey olur mu?
Nasreddin Hoca hanýmýnýn yüzüne bakýp:
– Hatun, demiþ, sen de haklýsýn!
* * *
Gýda perakendecileri kabaca sýnýflandýrýlmasý þöyledir:
Son 20 yýlda hipermarketler kentlerin dýþýna ittirilmeleri bir yana kent içinde çoðalan süpermarket ve indirim marketlerinin (ÝM) yarattýðý kolaylýk ve uzmanlýk maðazalarýnýn asortmanlarýndan aldýklarý kýymýklar dolayýsý ile tüketiciler ve yatýrýmcýlar için cazibesini yitirmiþtir.
Meydan süpermarket ve indirim market zincirlerine kalmýþtýr.
Bu kurumlarýn maliyet yapýlarý, ürün sayýsýna baðlý satýn alma güçleri, lojistik yapýlanmalarý ve personel sayýlarýný farklýdýr.
Parmak hesabý süpermarketler %20-%25, ÝM’ler %15-%18 bantýnda maliyet yapýsýna sahiptirler.
Bu iki format arasýndaki fiyat farkýnýn birinci nedeni budur.
Ýkinci neden SKU baþýna yaptýklarý satýþtýr. ALDÝ (Dünyanýn en büyük ÝM zinciri) Wal-Mart’a göre SKU bazýnda 12-14 kat daha fazla satýþ yapmaktadýr. Bu fark ALDÝ’ye devasa bir satýn alma gücü saðlamaktadýr. Bu güç süpermarket fiyatlarýna göre çok daha ucuz satma imkaný saðlamaktadýr. ÝM (Hard discount) terimi buradan gelmektedir.
Üçüncü neden ÝM’lerin özel etiketli markalarýdýr. Özel etiket kategori liderinin kalitesinde, benzer ambalajda (yasal farklar çerçevesinde) üreticilere ürettirilmektedir. Sipariþin büyüklüðü üretim maliyetlerini aþaðýya çektiðinden ve piyasada rakiplerin protestolarýna maruz kalmadýklarýndan üreticiler ÝM’lere piyasanýn altýnda fiyatla mal satmaktadýrlar. Hedef fiyat farký %30’dur
Son yýllara Türkiye’de ulusal markalar ÝM’lerin satýþ gücünün karþýsýnda bindikleri dalý kesercesine süpermarketlere verdikleri ürünleri gramaj ve ambalaj farký ile ÝM’lere satýþ yapmaya baþlamýþlardýr. Zor oyunu bozmuþtur
Dördüncü neden ÝM’lerin daðýtým maliyetleridir. ÝM’leri önce daðýtým merkezkerini kurmakta sonra etrafýnda maðazalarý dizmektedirler. Depolanan ürün satýsý da sýnýrlý olduðundan stok takibi ve nakliye avantajýna sahiptirler. Daðýtým aracý maðazanýn deposunu açýp palet bazýnda sipariþi yerleþtirmektedir. El iþçiliði minimumdur.
Beþinci neden maðaza personelinin temizlik, mal yerleþtirmek, kasa hizmeti vermek dahil her iþi yapmalarý ve minimum sayýda olmasýdýr. Bu nedenle ÝM’leri çalýþanlarýna iyi bakmaktadýr.
Perakende karlýlýðý pazarda ayný ürünleri sattýklarý için fiyat rekabeti nedeni ile satýþ fiyatý eksi maliyet farkýndan oluþmaktadýr. Perakendeciler mark-up ile fiyatlandýrma yapabilen üretim þirketlerinden farklý olarak mark-down fiyatlandýrma yapmak zorundadýrlar.
Sonuç olarak gýda perakendesi tüketicileri ucuzluk beklentisi ile satýcýlarýn ve çalýþanlarý fiyat artýþ beklentisi arasýnda sýkýþmaktadýr. Bu baský ekonomik sýkýntý dönemlerinde “bütün paydalarýn hem haklý ve hem de haksýz olduðu” Catch-22 ortamýný yaratmaktadýr.
Yýlmaz ATTÝLA
