Sarý sendika olur da sarý basýn olmaz mý? Dün olduðu gibi bugün de pek çok haber bize medya tarafýndan 5N 1K kuralý göz ardý edilerek; çarpýtýlarak, üstüne birtakým mesajlar yüklenerek sunulabiliyor. Ve yine sýrf algý üretebilmek için basit bir internet aramasý ile yalanlanabilecek haber içerikleri masa baþýnda üretilerek dolaþýma sokulabiliyor.

Çamur at izi kalsýn misali…

Peki, nasýl oluyor da bazý yayýn organlarý bu kadar rahat bir þekilde dezenformasyon yapabiliyor?

Aslýnda medya bizden azade deðil, gerçeklerle olan baðýmýz zayýf olduðu, hakikatin kendisinden çok yarattýðýmýz algý ve deðerler üzerinden olaylarý partizanca deðerlendirdiðimiz için bu tür dezenformasyonlara karþý açýðýz. Yalanýn kendisine karþý çýkmak yerine hizmet ettiði amaca(?) deðer veriyoruz. Araþtýrmak ve idrak etmek yerine bunun birileri tarafýndan bizim için yapýlmasýný istiyor ve irade sergilemek yerine vazedileni kabulleniyoruz. Ýrade buyuranlar da bizim iradesizliðimizi ve hakikat arayýþý içinde olmadýðýmýzý bildikleri için bu denli rahat hareket ediyor. Medyanýn rolü de burada baþlýyor.

Ýnsan, “Ýnternet çaðýnda bu nasýl olur?” diye düþünmeden edemiyor. Hâlbuki dünya ve bilgiler bize bir tuþ kadar yakýnken!

***

Ancak, bu yakýnlýk hakikatle kurduðumuz çarpýk iliþki nedeniyle bir anlam ifade etmiyor. Bu yakýnlýðýn anlam ifade edebilmesi için bize sunulanlar konusunda az da olsa içimizde bir parça “þüphe” olmasý gerek.

Ve yine internetteki bilgilerin çoðu, kendine hiçbir doðrulama kriteri olmadan yer bulabildiði ve bizim de çoðu kez bu bilgileri hiçbir iç denetime tutmadan keyfi olarak seçmemiz ve kullanmamýz nedeniyle bizi doðruya götürmeye hizmet etmiyor.

Derya içinde boðulan balýklar gibiyiz.

Bu nimeti doðru kullanabilmek için bir kullanma kýlavuzuna ihtiyacýmýz var. Büyüyen ve geliþen bir ülke için yeni nesillere öncelikli olarak interneti faydalý ve doðru kullanma yollarýný öðretmemiz ve acilen bizim de öðrenmemiz gerekiyor.

***

ABD’de yapýlan üç araþtýrma bilgi ile politik duruþ arasýndaki iliþkiyi anlamak için oldukça öðretici:

Charleston iþletme profesörü B. Pan, ‘Öðrencilerin Google üzerinden araþtýrma yapýp yapamadýklarý’ ile ilgili olarak ön lisans öðrencileri arasýnda yaptýðý araþtýrmada öðrencilerin karþýlarýna çýkan ilk sayfayý kullandýklarýný, bu sayfalarýn ve yazarlarýnýn güvenilir olup olmadýðýný araþtýrma ihtiyacý bile duymadýklarýný tespit etmiþ. Güvenilirliðini sýnamak için ilk sayfalarý deðiþtirerek araþtýrmayý tekrarladýklarýnda da sonucun deðiþmediði, öðrencilerin yine karþýlarýna çýkan ilk sayfadaki bilgilere güvendikleri ortaya çýkmýþ.

Bu araþtýrmayý konu edinen gazeteci C. Thompson da buradan yola çýkarak çarpýcý bir tespit yapýyor: “1950’li yýllarda Johnny neden okuyamýyor diye soruyorduk, artýk ‘Johnny neden arama yapamýyor?’ diye sormanýn vakti.”

Bir baþka araþtýrma ise bize medya yoluyla üretilen tek yanlý bilgi ve yalanýn ne denli güçlü olabileceðini gösteriyor. Buna göre yalan olduðu açýkça ortaya çýkan konularda bile partizanlaþan bireylerin kanaatlerini kola kolay deðiþtirmedikleri anlaþýlýyor.

***

ABD yönetimi ve Bush’un, S. Hüseyin’i devirmek için söylediði “Irak’ta kimyasal silahlar var”, “Saddam 11 Eylül saldýrýlarýnýn emrini verdi” vb. yalanlara, bugün açýkça ortaya çýkmýþ ve itiraf edilmiþ olmasýna raðmen ABD’deki milliyetçilerin %90’ýnýn doðruluðuna inanmaya devam ettikleri tespit edilmiþ.

Yine partizanlaþmýþ bireylere partilerinin antetli kaðýtlarý ile aktarýlan fikirleri doðruluðuna ve partinin genel politik duruþuna uyup uymadýðýndan baðýmsýz olarak kabul ettikleri, kendi parti politikalarýný muhalif partilerin fikirleri imiþ gibi sunulduðunda ise reddettikleri tespit edilmiþ.

Ne kadar tanýdýk deðil mi? Bu durumun bizde de çok farklý olduðunu düþünmek için hiçbir sebep yok.

Þenol Kaluç

Karar

03.08.2016