Asýl adý budur. Þam’la da ilgisi yoktur, Ýzmir’e özgüdür. Þam Tatlýsý biraz karizma katmak için söylenmiþtir. Sokak satýcýlarýnýn tatlýsý. Çocukluðumun tatlýsý. Þam’ýn Esad’dan kurtulmasýnýn ardýndan yeniden gündem oldu.

Þaaambaliii…

 

*****

 

ÞAMBALÝ

 

 

Asýl adý budur. Þam’la da ilgisi yoktur, Ýzmir’e özgüdür. Þam Tatlýsý biraz karizma katmak için söylenmiþtir. Sokak satýcýlarýnýn tatlýsý. Çocukluðumun tatlýsý. Þam’ýn Esad’dan kurtulmasýnýn ardýndan yeniden gündem oldu.

Þaaambaliii…

Uzaktan o sesi duyunca hemen oyunu býrakýrdýk, herkes evine koþardý.

Anne 25 kuruþ versene.

Ne yapacaksýn oðlum?

Þambalici geliyor, þambali alacaðým.

Oðlum evde maviþ tatlýsý var, koyayým otur onu ye.

Anne yaaa…

Sahi maviþ tatlýsýný kimler biliyor?

Bana göre tatlýlar üç çeþittir.

Evde yapýlan, sokakta satýlan, bir de tatlýcýlarda, pastanelerde yapýlýp satýlan. Ama sokak tatlýlarýnýn lezzeti bir baþkadýr. Baþlýca sokak tatlýlarý kaymaklý kurabiye, pandispanya, elma þekeri, pamuk þekeri, macun ilk aklýma gelenler. Dondurma da bunlar arasýna katýlsa olur. Hâlâ sokak dondurmacýlarý var mý bilemiyorum ama sokak dondurmasýnýn lezzeti bir baþkaydý.

Maviþten baþka ev tatlýlarý arasýnda sütlaç, muhallebi, irmik helvasý, adý üstünde ev baklavasý, tel kadayýf, ekmek tatlýsý vardýr. Ekmek tatlýsý deyince ekmek kadayýfý anlamayýn, yaðda kýzartýlmýþ kuru ekmeðe þerbet emdirilmiþ olan. Annemiz bayat ekmekleri deðerlendirmek için yapardý bunu. O zamanlar ekmeði çöpe atmak büyük ayýptý. Yalnýz bu tatlý þimdinin içi kof, köpük ekmekleriyle yapýlamaz. Son yýllarda bunlara pudingler eklendi.

Þambaliye ilham veren iki tatlý var. Birincisi Balkanlarýn revanisi, diðeri ise ballý kaymaklý Halep tatlýsý. Bunlar irmikten yapýlan tatlýlar. Ýzmir’e Halep’ten ve Balkanlardan gelen muhacirler, yani bugünün deyimiyle ‘sýðýnmacýlar’ tatlýlarý evrimleþtirip þambaliye dönüþtürüyorlar. O günün kýt þartlarý altýnda bu tatlýlarýn yapýlmasý pahalýya geldiðinden revaniden yumurta, un ve yað; Halep tatlýsýndan da kaymak ve bal çýkarýlýyor, oluyor sana þambali. Ve camlý arabalarla sokaklarda satýlýyor. Tatlý yiyelim tatlý konuþalým dimi.

Hadi afiyet olsun, þifa niyetine…

 

Firuz TÜRKER

22.12.2024

 

 

Yorumlar
Uyarý
Yorum yazabilmek için üye olmalý ve oturum açmalýsýnýz. Eðer sitemize üye deðilseniz buraya týklayarak hemen üye olabilirsiniz. Eðer üye iseniz oturum açmak için buraya týklayýn.