Mirasa Sahip Çýk(ama)mak!

15 Haziran 2019 17:39 / 751 kez okundu!

 

 

Peki son beþ yýllýk zaman dilimi içinde ne oldu dersiniz! Belediyelere kayyum atanýnca, önce kayyum(lar) ve þehircilik bakanlýðý hiçbir yerleþimin olmadýðý yere bir cami yanýna da bir kafeterya kondurdu.

 

****

 

Mirasa Sahip Çýk(ama)mak!

*Fotoðraf: Masum Suer/ Twitter

 

"Yakmak ilk aþamasýdýr. Örneklerini defalarca gördük. Önce yakýlýp kurumuþ otlar yok edilecek. Sonra temizliði yapýlacak. Sonra da devamý gelecek. Bir bakmýþsýnýz ki, seyyar kablolar çekilmiþ. Bir kapý yapýlmýþ. Ve bir "iþgal" cafe'ye dönüþmüþ.

"Surlarý hewsel bahçelerini koruma altýna almak, UNESCO'nun tarihi ve kültürel miras listesine ekle(t)mek elbette çok güzel çok kýymetli.

Ama unutmamak gerekir ki en az bunun kadar önemli olan da KORUMA BÝLÝNCÝ! Eðer koruyamýyorsanýz o miras listesine aldýrdýðýnýz eser(ler) aslýnda sizin yani kent halkýnýn ortak kültürel deðeri deðildir. Küçük ama kendisinin rantiyesi çýkarý uðruna her türlü kötülüðü yapmaya aday olanlarýndýr o sizin "tarihi ve kültürel miras" deðeri deyip üzerine titrediðimiz..."

Böyle iki paragraf yazmýþtým hafta içinde sosyal medyaya Diyarbakýr Surlarý üzerindeki yangýn yeri fotoðraf karesini görünce...Sonra içimden geldi belki tepkiyle; aþaðýdaki satýrlar kendiliðinden geldi ve bu haftanýn yazý konusu oldu...

Somut bir örnek; bakýn Bundan on yýl kadar önce tarihi ve kültürel miras koruyucusu þahsiyetler en az bin yýldýr (görüneni merwani döneminden kalma) yerinde duran Ongözlü Köprünün taþýyýcý ayaklarý ve gövdesi üzerinde çökmeler olduðunu farkedince Karayollarý'na, Kültür ve Tabiat Varlýklarý'na, Büyükþehir Belediyesi'ne, Valilik Makamý'na baþvuruda bulundular.

Ýlgililer baþvuruyu haklý ve yerinde buldular. Ongözlü Köprü motorlu araç geçiþine kapatýldý. Bir kilometre ötesinde de araçlarýn geçiþi için yeni bir köprü yapýldý.

 

 

"Kent iþgal kuvvetleri"

 

 

Peki son beþ yýllýk zaman dilimi içinde ne oldu dersiniz! Belediyelere kayyum atanýnca, önce kayyum(lar) ve þehircilik bakanlýðý hiçbir yerleþimin olmadýðý yere bir cami yanýna da bir kafeterya kondurdu. Hemen onlarla birlikte "kent iþgal kuvvetleri" de köprünün iki baþýndaki ayaklarýnýn dört tarafýný iki-üç-dört katlý nehre nazýr iþgal alanlarýna çevirdiler.

Yakýnda, bir zamanlar Gazi Köþkünün ana yoldan giriþine kondurulduðu gibi, ongözlü köprünün giriþine de bir bekçi kulübesi kondurulup þapkalý önlüklü bir görevli diktirilip fiþ kesilerek köprüye giriþ ve nehri seyir ücreti talep edilirse hiç þaþmamalý.

2015 yýlý Temmuz baþýnda UNESCO tarihi ve kültürel miras toplantýsýna kalabalýk bir toplulukla gitmiþti Diyarbakýr Büyükþehir Belediyesi. Kültürel Mirasa dahil olunduðu haberi duyulunca ciddi bir heyecan sarmýþtý herkesi. Ayný günlerde Almanya'nýn Münih kentinde bir söyleþideydim. Duyunca ordan aramýþ ve kutlamýþtým Belediye Eþ Baþkanlarýný.

Döndükten yirmi gün sonra annemin vefatý sonrasý taziyeye gelmiþlerdi Büyükþehir belediyesi eþbaþkanlarý. Kendilerine "kýzgýn olduðumu" söyleyince "neden, hayýrdýr" demiþlerdi.

"Çok isterdim UNESCO kültürel miras aday seçimi toplantýsýnda sizlerle birlikte olmayý, neden davet etmediniz!" deyince! "Arkadaþlar, 'herkesi davet edersek önünü alamayýz' dediler. O yüzden kusura bakma" demiþlerdi. Ben de cevaben "ben her kes deðilim. Þeyhmus Diken'im. Hemen hiç kimse surlar ve tarihi kültürel miras üzerine konuþmaz yazmazken ben yazdým, konuþtum, ömür harcadým.

Orda olsaydým, ciddi desteðim katkým olurdu" dedim.

Ve þimdi bir kez daha diyorum. Ongözlü Köprü milattan önce 1. Yüzyýlda Kral Manu döneminde, milattan sonra 512 yýlýnda Roma-Bizans kral 1. Anastasias döneminde, yedinci yüzyýlda Emeviler döneminde, son olarak da 1.000 yýl evvel Mervaniler döneminde defalarca elden geçirilip bugünkü haline getirildi.

 

U-NUT-MA-YIN

 

 

Peki bazalt taþýn olanca ustalýðý ile gergef gibi iþlenen köprü böyle mi korunur. U-NUT-MA-YIN! Tarihi ve Kültürel deðerler sadece kendisi deðil çevresi ile birlikte korunur. UNESCO bu sebeple "Diyarbakýr Surlarý ve Hewsel Bahçeleri"ni bir bütünsel koruma politikasý ile dikkate alýp Tarihi ve Kültürel Miras listesine dahil etmiþtir.

Surlarla ilgili bir kaç yýl evvel Diyarbakýr'da bir otel salonunda "tarihi kentler birliði"nin üç günlük sempozyumu yapýlmýþtý. O toplantýnýn final oturumunda öneriler talep edilmiþti. Söz almýþ ve demiþtim ki; "Bu ülkede bu kadar çok birlik beraberlik kardeþlikten, etle kemik (önce týrnaktý) olmaktan söz ediliyor ya! Kardeþlik, birlik sözle olmaz.Kardeþlik mi istiyorsunuz! Bakýn Diyarbakýr'ýn tarihi surlarýnýn 82 burcu var. Türkiye'de de 81 þehir var. Her þehre bir burç tahsis edelim, önüne de o þehrin adýný plakasýný plaketle çakalým.

Bu þehirde her þehrin Diyarbakýr surlarýnda bir burcu olsun. O burçla þehir kendini anlatsýn. 82. Burç da kardeþlik burcu olsun. Alýn size öneri" demiþtim de toplantýyý yöneten moderatör "not aldýk, en somut ve anlamlý öneri bu oldu" deyivermiþti.

Þimdi, ez cümle demem o ki; býrakýn þu koltuklarýnýzýn rahatlýðýný. Þu kadim þehrin taþýna topraðýna, suruna, bedenine, burcuna, köprüsüne, nehrine, bahçesine, camisine, kilisesine sahip çýkýn. Ýbadetin hayýrlýsý da, sivili toplumculuðun anlamlýsý da, þehrin valisi belediye baþkanýyla; atanmýþ ya da seçilmiþ yönetici olarak yönetmenin haklý gururu da ancak deðerleri kent halkýnýn ortak kullanýmýna parasýz, pulsuz sunmakla olur. Göl, Nehir, Deniz kýyýlarý insanlýðýn ortak ve açýk kullaným alanlarýdýr.

Hiç bir mülkiyet tarifi ile el konulamaz. El konuluyorsa bu iþgaldir ve halký o doðal deðerden mahrum býrakmaktýr. Sadece orada oturmanýn parasýný verebilecek olana göz yummaktýr bunun adý. Hewsel Bahçeleri ile ilgili imara açma niyetleri de, sadece köprünün ayaklarý dibine deðil nehir havzasýna nehrin yanýbaþýna yapýlaþmalara da evet demektir bunun adý!

Ha, yok benim / bizim gücümüz yetmiyor. Kapanýn yanýna kâr kalýyor. Birilerine de ah vah etmek düþüyorsa geçmiþ ola. Diyarbakýr'da bir yeri iþgal etmeye yeltenen niyetlenenlerin çok sevdiði bir söz var: "Ayaðýma yer edem / Gör ki baþan ne edem".

Aynen budur durum. Ongözlü Köprünün ayaðýnýn önüne ilk kulübe dikildiðinde, ya da sur burçlarýndan biri iþgal edildiðinde kenti yöneten irade "dur bakalým hemþehrim ne oluyoruz" deseydi. Bugün bunlarý yaþamaz ve yazmazdýk.

Ama geç deðil...Henüz vakit var iken...

 

Þeyhmus DÝKEN

15.06.2019, Diyarbekir

 

 

Bu yazýyý Facebook'ta paylaþabilirsiniz+:
Facebook'ta paylaþ
0
Yorumlar
Uyarý

Yorum yazabilmek için üye olmalý ve oturum açmalýsýnýz.

Eðer sitemize üye deðilseniz buraya týklayarak hemen üye olabilirsiniz.

Eðer üye iseniz oturum açmak için buraya týklayýn.