'Diyarbakır Cezaevi okul değil, insan hakları müzesi olsun'
15 Eylül 2009 09:39
"Diyarbakır Cezaevi Gerçekleri Araştırma ve Adalet Komisyonu" 'Diyarbakır Cezaevi okul değil, insan hakları müzesi olsun' başlıklı bir bildiri yayınladı. Bu bildiriyi destekleyen, komisyona tanıklıklarıyla katkıda bulunmuş olan 432 eski tutuklu ve mahkum ve aralarında sanatçı, yazar ve gazetecilerin de bulunduğu 106 kişi de açıklamaya imzalarıyla katıldı.
"Son haftalarda Türkiye’deki siyasi gündemin ilk konusu “Kürt açılımı” ya da “demokratik açılım” olarak isimlendirilen ve yoğun gerginlik ve çatışmalarla ilerleyen bir tartışma çerçevesi oldu. Bu çerçeve içinde son günlerde dillendirilmeye başlanan bir başlık da “Diyarbakır Cezaevi’nin okula dönüştürülmesi projesi” olarak önümüze gelmiş bulunuyor.
Bu bildiriyi, iki yıldır bir tür gayrıresmi hakikat komisyonu gibi çalışan "Diyarbakır Cezaevi Gerçekleri Araştırma ve Adalet Komisyonu" olarak kaleme alıyoruz. Şimdiye kadar 1980-84 12 Eylül askeri cunta döneminde Diyarbakır 5 nolu Askeri Cezaevi’nde yatmış olan 432 kişiyle cezaevinde yaşadıkları ve tanık
oldukları üzerine kapsamlı görüşmeler gerçekleştirdik. Planladığımız görüşmelerle bu sayıyı 500’ün üzerine çıkaracağız. Bütün bu görüşmeler, çok boyutlu ve sistematik bir değerlendirmeye tabi tutulduktan sonra bir yıl içinde kapsamlı raporlar ve diğer ürünler eşliğinde kamuoyuyla paylaşılacaktır. Ancak şimdi, Türkiye’nin siyasi gündemine Diyarbakır Cezaevi birden hızla girdiği için Komisyon çalışmaları sırasında edindiğimiz izlenimleri ve konuyla ilgili önerilerimizi ortaya koymak istedik.
Gerek komisyonumuzun çalışmaları, gerekse de 1980-84 döneminde Diyarbakır Cezaevi’nde yatmış olanların daha önce yayınlamış oldukları tanıklıklar, bu cezaevinin çok özel bir rejime tabi, bir tür toplama ve eziyet kampı olarak işlev gördüğünü hiç bir kuşkuya yer bırakmayacak şekilde göstermektedir. 1980-84 askeri cunta döneminde Türkiye’deki bütün cezaevlerinde yoğun baskı, işkence ve yıldırma politikaları uygulanmıştır. Diyarbakır Cezaevi’nde ise buna ek olarak, insanların etnik kimlikleri ve dillerini aşağılama ve yoketme hedefiyle, baskı ve keyfiyet derecesi katmerli bir şekilde arttırılmıştır. Bu cezaevinde uygulanan işkence yöntemlerinin çeşitliliği ve dozu, uygun koşullar sağlandığında insanın kötücül yaratıcılığının ne denli sınırsız olabildiğini göstermektedir. 1980-84 döneminde devlet, Diyarbakır Cezaevi’ndeki uygulamaların kristalize edilmiş bir şekilde gösterdiği gibi, Kürt kimliğini baskı, aşağılama, işkence ve bazen doğrudan itlaf yollarıyla bertaraf etmeyi denemiştir. Sonuç olarak, bu cezaevinde yatan binlerce ve büyük çoğunluğu Kürt olan insan bedensel ve ruhsal olarak örselenmiş, onlarcası öldürülmüş, yüzlercesi sakat bırakılmıştır. Bu cezaevinde yaşananlar, 1984’ten beri onbinlerce cana mal olan ve halen bir çözüme kavuşturulamamış olan çatışma sürecini duygusal açıdan yoğun bir şekilde beslemiş ve artık hemen herkesin bildiği gibi, Diyarbakır Cezaevi’nden çıkanların önemli bir bölümü dağa gitmişlerdir. Türkiyeli Kürtlerin toplumsal hafızasında Diyarbakır Cezaevi yoğun acı yüklü sembolik bir yere sahiptir ve maruz kalınan haksızlığı, adaletsizliği ve direniş ruhunu işaret
eder. Türkiye’nin diğer kesimlerinde ise Diyarbakır Cezaevi’nde yaşananlar ve bunların sonuçları pek bilinmez, gözden ırak tutulur. Bu cezaevinde uygulanan vahşetin hiç bir sorumlusu hakkında şimdiye kadar hiç bir işlem yapılmamıştır.
Türkiye’de bugün, demokratikleşme ve Türk-Kürt meselesinin çözümü yolunda samimi olarak ve kalıcı bir şekilde mesafe alınmak, bir açılım yapılmak isteniyorsa, bunun ilk adımı, bunu beceren bütün ülkelerin yaptığı gibi, hakikatlerimizle yüzleşmek olmalıdır. Unutarak, yok sayarak, yandan dolanarak, önemsizleştirerek, hakikatlerle yüzleşilmeden yapılacak herhangi bir açılım, geleneksel yalanlarla aydınlatılmaya çalışılan toplumsal hafızanın karanlık halinden medet uman, o karanlığa oynayan güçlerce kolayca rehin alınıp, boğulabilecektir.
Hakikatlerimizle yüzleşme konusunda Diyarbakır Cezaevi’nin özel ve kritik bir önemi vardır. Toplumsal barış ve adalet istiyorsak, yakın tarihimizin böylesi karanlık sayfalarının bütün ayrıntılarını resmi hakikat komisyonlarıyla ortaya sermeli, sorumluları tesbit etmeli, bu bilgiyi toplumsallaştırmalı, mağdurlardan resmen özür dileyerek onları onurlandırmalı ve “bir daha asla” diyebilmek için kötülüğün sembolü haline gelmiş olan yerleri koruyarak iyiliğin sembolü haline dönüştürebilmeliyiz. Diyarbakır Cezaevi’ni okula ya da başka bir işlevsel mekana dönüştürmek, “oldu bitti, unutalım gitsin” demektir. Halbuki bu cezaevi, hem unutulamayacak kadar derin izler bırakmıştır, hem de böylesi bir unutma talebi mağdur ve yakınları açısından ciddi bir saygısızlıktır. En uygunu, Diyarbakır Cezaevi’nin yapı olarak aynen korunarak, yaşanmışlıkları sergileyen, mağdurları onurlandıran, toplumu eğiten, dolayısıyla toplumsal hafızanın olumlu ve yapıcı bir yönden yeniden kurulmasına katkıda bulunan, barış ve kardeşlik sembolü bir İnsan Hakları Müzesi’ne dönüştürülmesidir.
Aşağıda imzası olan bizler, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni bu yönde adım atmaya ve tüm yurttaşlarımızı da www.yurttas.tv/diyarbakir adresini ziyaret ederek imzalarıyla bu talebi desteklemeye çağırıyoruz.
» Diyarbakır Cezaevi Gerçekleri Araştırma ve Adalet Komisyonu üyeleri (alfabetik sırayla):
Gülcan Akçalan (Klinik Psikolog), Eylem Akçay, Esen Aslandoğan (Akademisyen), Celal Başlangıç (Gazeteci), Ayşe Berktay (Çevirmen), Yunus Bircan, Celalettin
Can, Av. Ergin Cinmen, Prof. Ahmet Çakmak, Dr. Erdoğan Çalak (Psikiyatr), Murat Çelikkan (Gazeteci), Füsun Çeliköz, Av. Fethiye Çetin, Av. Hafize Çobanoğlu, Av.
Suna Develioğlu, Dr. Tarık Ziya Ekinci, Av. Aydın Erdoğan, Hasan Erkul, Prof. Şebnem Korur Fincancı, Mehmet Güç (Gazeteci), Av. Fethi Gümüş, Prof. Gencay
Gürsoy, Şebnem İşigüzel (Yazar), Galma Jahic (Hukukçu, akademisyen), Berrak Karahoda (Klinik Psikolog), Av. Ümit Kardaş, Seda Karslıoğlu, Prof. Erol Katırcıoğlu, Nesligül Kızılırmak (Antropolog), Prof. Baskın Oran, Yavuz Önen (Mimar), Ali Özkan, Yrd. Doç. Murat Paker, Prof. Nihal Saban, Prof. Nesrin Sungur, Dr. Mustafa Sütlaş, Nimet Tanrıkulu, Prof. Turgut Tarhanlı, Temur Taşdemir, Av. Mebuse Tekay, Av. Şehnaz Turan, Yrd. Doç. Nazan Üstündağ, Feyyaz Yaman (Ressam), Prof. Tahsin Yeşildere, Diş hek. Celal Korkut Yıldırım, Ragıp Zarakolu, Osman Zorba.
» Bu bildiriyi destekleyen, komisyona tanıklıklarıyla katkıda bulunmuş olan eski
tutuklu ve mahkumlar (alfabetik sırayla 432 kişi):
A. Acemoğlu, A. Aşçıoğlu, Abbas Çelik, Abdi Vural, Abdullah Akbay, Abdullah Aslan, Abdullah Dogma, Abdullah Kaplan, Abdulvaahap Sırdaş, Abdurrahman Ayaz,
Abdurrahman Demir, Abdurrahman Pişkin, Abdurrahman Şevgat, Abdülaziz Oktay, Abdülaziz Yetkin, Abdülgani Alkan, Abdülkadir Demirtaş, Abdülkerim Toptan,
Abdüllatif Kılıç, Abdülvahap Kızılkaya, Abidin Berkay, Abidin Cogaç, Abidin Enez, Adem Çiftçi, Adil Ok, Adil Unat, Adnan Çelik, Adnan Gökçe, Ahmet Andıç,
Ahmet Aslan, Ahmet Barış, Ahmet Candan, Ahmet Çat, Ahmet Demircioğlu, Ahmet Efetürk, Ahmet Ensar, Ahmet Fadın, Ahmet Fidan, Ahmet Gegez, Ahmet Hanak, Ahmet
Karak, Ahmet Kasımoğlu, Ahmet Kılıç, Ahmet Korkmaz, Ahmet Kosaroğlu, Ahmet Kösenoğlu, Ahmet Öğretmen, Ahmet Tan, Ahmet Toptan, Ahmet Türk, Ahmet Yenilmez,
Alaeddin Aras, Ali Aslan, Ali Bejeng, Ali Ceysun, Ali Çobanyıldızı, Ali Kırdar, Ali Küpeli, Ali Oruç, Ali Serçek, Ali Şimşek, Ali Taşdelen, Ali Yılmaz,
Aptülvahap Bulut, Arif Turgay, Arife Yıldırım, Asil Eryılmaz, Aslan Özdemir, Aydın Acay, Ayşe Duran, Aziz Durmaz, Aziz Eryılmaz, Aziz Yaşar, Aziz Yaşar
Tunca, Baki Demirhan, Bedran Erdem, Bedrettih Tokay, Bedrettin Altun, Bedrettin Boral, Bedrettin Gündeş, Bedrettin Topkan, Bedri Karaoğlan, Behçet Turkan, Besi
Kangal, Beşir Bumin, Beşir Dündar, Bişar Durmuş, Bubo Taş, Cabir Yolbaş, Cebeli Ali Bezenk, Celal Toprakçı, Celal Yenilmez, Celil Beyazgül, Celile Alkan
(tanık), Cemil Candan, Cemil İnci, Cemile Alkan, Cemile Büyükkaya (eş), Cemşit Bilek, Cevdet Özel, Cevher Kangal, Cindi Aydemir, Cuma Hayalioğlu, Çavuş Amaç, Çetin Alkanoğlu, Davut Utkun, Durmuş Çelik, Durre Kaya, Edip Galin, Edip Polat, Ekrem Gündüz, Elsinet Duruk (tanık), Emin İlhan, Emine Eyüboğlu (eş), Emine Toptan, Emine Yılmaz, Enver Dirik, Enver Manas, Enver Şimşeksoy, Erdinç Uzunoğlu, Eyüp Acar, Eyüp Erol, Fadıl Birinci, Fadıl Erdede, Fadıl Yararlık,
Fadıl Yavuz, Faruk Altun, Faysal Çınar, Fehmi Aydemir, Fehmi Bahçeci, Fehmi Korkmaz, Felemez Alkan, Felemez Demir, Ferhan Türk, Ferzande Toğaç, Fethi Gümüş,
Fettah Çimen, Fevzi Yavuz, Feyzi Kızıldeniz, Fuat Aktan, Gaffar Karaer, Gülli Bumen (eş), Gülten Kışanak, H. Nahzen Ercan, Hacer Çat, Hadi Acar, Hakan Türk, Halef Demir, Halil Aktaş, Halil Ayaz, Halil Barut, Halil Bedir, Halil Güler, Halil Karataş, Halil Topkan, Halim Yıldırım, Haluk Yıldızhan, Hamdiye Türk (eş), Hamdullah Bulut, Hamdullah Karaboğa, Hamit Kandal, Hanım Kavak, Harjan Çat, Hasan Cindi, Hasan Çakır, Hasan Çelik, Hasan Çepik, Hasan Dağtekin, Hasan Deniz, Hasan Hüseyin Eren, Hasan Karaoğlan, Hasan Kaya, Hasan Koçak, Hasan Taş, Hasan Uçmaz, Hasan Yerlioğlu, Hasan Yerlioğlu, Hatice Çeçi, Hatip Arslan, Hayrettin Anıl, Hazna Doğan, Hıdır Sağlam, Hikmet Ayiş, Hikmet Kılıç, Howus Çat, Hüseyin Ertaş, Hüseyin Zeren, İbrahim Akkoyun, İbrahim Bilen, İbrahim Dilmeç, İbrahim Halil Cenan, İbrahim İzgi, İbrahim Kaya, İbrahim Kılınç, İbrahim Kül, İlhan Bayram, İrfan Babaoğlu, İsa Kızıl, İsfendiyar Eyüboğlu, İsmail Elik, İsmail Erdem Gencan, İsmail Kino, İsmet Kızılkaya, İsmet Korkmaz, İzzet Binici, İzzettin Yılmaz, Kadir Bozkurt, Kadir Ceylan, Kadir Manap, Kasım Ayan, Kazım
Turkan, Kemal Aktaş, Kemal Ceren, Kemal Yıldırım, Kenan Aygüler, Koçer Sınır (tanık), Latif Tüysüz, M. Ali Akbay, M. Ali Artuk, M. Ali Kılıç, M. Beşir Doğan,
M. Can Azbay, M. Emin Acunoğlu, M. Emin Karameşe, M. Faik Sak, M. Faik Taşkın, M. Faruk Marak, M. Ferit Söke, M. Halil Kerem, M. İsa Kızıl, M. Nuri Çiftçi, M.
Raşit Yaşar, M. Sait Baytur, M. Sait Biter, M. Sait Çiftkuş, M. Sait Üçlü, M. Salih Çiftçi, M. Şakir Mühürdaroğlu, M. Şirin Baytar, M. Zeki Karataş, M.Refik
İmamoğlu, Mahmut Almak, Mahmut Aslan, Mahmut Barık, Mahmut Baytar, Mahmut Birinci, Mahmut Çelik, Mahmut Daylan, Mahmut Demir, Mahmut Duran, Mahmut Ekmen,
Mahmut Ergin, Mahmut Kardaş, Mahmut Kayadağ, Mahmut Manay, Mahmut Şimşek, Mahmut Timurtaş, Mahmut Yalçınkaya, Mahmut Yeşilkaya, Mahmut Zengin, Mahsum Aslan, Mecit İnan, Mecnun Demirel, Mehdi Aslan, Mehdi Gökçen, Mehmet Akkaya, Mehmet Ali Cebi, Mehmet Ali Ünal, Mehmet Aloğlu, Mehmet Aslan, Mehmet Aslan (tanık), Mehmet Ayten, Mehmet Çat, Mehmet Çelik, Mehmet Çiftçi, Mehmet Dölek, Mehmet Emin Aslan,
Mehmet Emin Dilek, Mehmet Emin Günyol, Mehmet Emin Yiğit, Mehmet Eminoğlu, Mehmet Eryılmaz, Mehmet Ezenci, Mehmet Fatih Binbay, Mehmet Ferit Kurtay, Mehmet Hinadi Şahin, Mehmet Kangal, Mehmet Kaya, Mehmet Kültür, Mehmet Nesih Okan, Mehmet Nezir Kabak, Mehmet Şah Toprak, Mehmet Şahin, Mehmet Şakir Ayar, Mehmet Şerik, Mehmet Şirin Baytur, Mehmet Şükrü Bardak, Mehmet Takır, Mehmet Tunç, Mehmet Tursun, Mehmet Ural, Mehmet Veysel Temel, Mehmet Yargı, Mehmet Yeğin, Mehmet Zennun Rüzgar, Mekki Aksoy, Mevlüde Acar, Mim Kemal Saygılı, M. Salih Yıldız, Muhittin Şeker, Mukri Vakar, Musa Aslan, Mustafa Çepik, Mustafa Dağcı, Mustafa Denktaş, Mustafa Günay, Mustafa Özer, Mustafa Yavuz, Mustafa Yüksel, Muzafer Çıplak, Müslüm Cizzak, Müslüm Karak, Müslüm Öztürk, Nebahat Hayalioğlu
(eş), Necim Önen, Necmetin Aslan, Necmiye Aslan, Nejat Coşkun, Nevzat Ayhan, Nevzat Elik, Nezir Çelik, Nihat Yıldırım, Nurettin Yılmaz, Nuri Duruk, Nuri Sınır, Nursi Şimşek, Orhan Ayhan, Orhan Özbek, Osman Acar, Osman Akkoyun, Osman Demirbilek, Ömer Çiftkuş, Ömer Tiz, Rabia Karaer, Ragıp Ural, Ramazan Ateş, Ramazan Bilen, Ramazan Bora, Ramazan Bozkoyun, Ramazan Bulut, Ramazan Erman, Ramazan Orman, Recep Günderici, Recep Şeftalidalı, Recep Yardımcı, Refik Akay, Refik Karakoç, Remzi Başkat, Remzi Kaya, Remzi Savaş, Remzi Yıldırım, Reşat Uğurlar, Rıdvan Ayhan, Rüstem Demir, Sabri Altınel, Sabriye Altun, Sadettin Dilek, Sadık Kaplan, Sadiye Gegez, Sakine Arat, Sakine Baytur, Sakine Günyeli, Salih Çiftçiler, Salih Ergun, Salih Ergun, Salih Tuğalan, Saniye Ekti, Sefer
Akgündüz, Selahattin Olay, Selahattin Şimşek, Seyfettin Rüzgar, Sıddık Eren, Sıddık Tekin, Sinan Kacuk, Siraç Uluç, Suphi Karatay, Suphi Koçyiğit, Süleyman Arturan, Süleyman Coşkun, Süleyman Solhan, Şaban Durak, Şahabettin Kızıl, Şahin Bozdağ, Şahin Tatlıcıoğlu, Şakir Arslan, Şefik Temel, Şehmuz Doku, Şehzat Özgüven, Şemsettin Bekul, Şevket Öktem, Şeyhmus Aslan, Şeyhmus Begku, Şeyhmus Gülçin, Şeyhmuz Desen, Şükrü Binici, Şükrü Kızılkaya, Tacettin Dolu, Tahir
Yılmaz, Tahsin Erdoğan, Tayyar Kılıç, Ubeyd Akyıldız, Ubeydullah Dursun, Ubeyt Kalın, Vahap Yayan, Vahit Akgün, Veysi Alkan, Yahya Aydemir, Yaşar Yağcı, Yusuf
Akçakoca, Yusuf Ayış, Yusuf Kaplan, Zafer Bütün, Zeynep Kızıldeniz, Zeynettin Ertekin, Zeynettin Kılıç, Zeyni Apak, Zine Demirel, Ziver Gümüş, Ziya Aydoğdu,
Zozan, Zübeyir Kaya, Zülfü Temelli.
» Destekleyen ilk imzacılar (alfabetik sırayla 106 kişi):
Abdulhafız Tugan, Abdullah Öztüre, Adalet Dinamit, Adem Aras, Ahmet Dindar, Ahmet Tulgar, Ahmet İnsel, Akın Atalay, Ali Kenanoğlu, Ali Olgun, Ali
Bayramoğlu, Atilay Ayçin, Ayşe Berkman, Ayşe Sözer, Burhanettin Müküs, Bülent Somay, Büşra Beste Önder, C. Murat Özgünay, Caner Canerik, Cemil Koçak, Cemile
Çakır, Deniz Erdem, Engin Sarı, Erdal Doğan, Erdal Karayazgan, Erdoğan Özmen, Ergün Eşsizoğlu, Ertan İğneli, Esra Çiftçi, Ester Baskan, Fahri Aral, Faik
Akçay, Ferda Keskin, Ferhat Kentel, Fikret Başkaya, Firuz Kutal, Gökhan Biçer, Gülten Kaya, Gündüz Mutluay, Günkut Akın, Hacer Ansal, Hakan Tahmaz, Hakan
Öztürk, Halil Berktay, Halil İbrahim Özcan, Haluk Sunat, Hayrettin Pişkin, Hülya Gülbahar, İhsan Bilgin, İkbal Kaynar, İnci Hekimoğlu, İsmet Akça, Jale Parla,
Jine Azad, Koray Doğan Urbarlı, Levent Yılmaz, Leyla Sanlı, Melek Göregenli, Mesut Saganda, Mesut Onatlı, Metin Yeğin, Mithat Sancar, Muharrem Vural, Murat
Belge, Mustafa Elveren, Müjgan Arpat, Müslüm Üzülmez, Nami Temeltaş, Nazan Aksoy, Neşe Erdilek, Nevin Sungur, Nevzat Sayın, Nilgün Toker, Nilgün Uygun,
Oğuz Özerden, Olgu Ülkenciler, Olgun Akbulut, Orhan Miroğlu, Orhan Koçak, Ömer Madra, Ömer Aydın, Ömer Laçiner, Özcan Sapan, Özcan Yaman, Raffi A. Hermonn,
Rojbin Tugan, Selma Bas, Semra Somersan, Semra Sunat, Serkan Yıldız, Sihmehmet Pakir, Sinan Öztürk, Soli Özel, Şehbal Şenyurt Arınlı, Taner Güven, Tanıl Bora,
Tarık Günersel, Utku Şentürk, Verda Özdağlar, Yahya M. Madra, Yalçın Ergündoğan, Yaprak Zihnioğlu, Yüksel Taşkın, Zeynel Şentürk, Zeynep Kadirbeyoğlu, Zeynep
Tanbay.
Sesonline.net
