|
Moshe
|
Kitap Universal Manufacturing Company (Flüoresan lambalarýn çalýþmasýný saðlayan aparatlarý üreten þirket) fabrikasýnda 34 yýl çalýþan Mollie isimli bir zenci kadýnýn bir sabah fabrikasýna gelip son günlerde gittikçe sýklaþan makine taþýmalarýna þahit olmasýný tasvir eden görüntülerle baþlýyor. Aðýr üretim araçlarýnýn yerde býraktýðý izlerin týpký yerdeki cesetlerin yerini belirlemek için beyaz tebeþirle çizilen çizgilere benzetmesi gibi bazý benzetmeler kitaba ayrý bir edebi hava katmýþ.
Kitap küçük bir atölyenin nasýl büyüyüp geliþtiðini, Amerika’da ki zenci politikasý, sendikal oyunlar, ülkeler arasý ticari iliþkiler, köylülerin zorunlu göçleri gibi trajik olaylar çerçevesinde küreselleþme denen olgunun nasýl olgunlaþtýðýný anlatmaktadýr. Küreselleþme konusunu ele alýrken bir çok tarihi ve özellikle trajik olaylara deðinerek anlatmasý yazarýn oldukça güçlü bir araþtýrmacý ve kurgu yeteneðinin olduðunu gösterdi bana.
Kitabý okurken birden bire Universal þirketinin kurucusu ile Amerika’ya kaçan Yahudi asýllý Rus bir ailenin ilk doðan çocuðu Archie Sergy’nin ilk çocukluk yýllarýný anlatýrken ayný mahallede yaþayan bir baþka Yahudi çocuðunun ailesinin diðer fertlerinin Ukrayna’da Nazilerin zulmünden kaçamayýþýný, bir kuzeninin Ukrayna’dan Avrupa’ya kaçýþý, oradan fýrsatlar ülkesi Amerika’ya yük gemilerinde balýk istifi yolculuklarýný betimlemekte.
Ardýndan Amerika’da ki iki büyük sendikanýn arasýnda çýkan savaþta bürokrasinin ve mafyanýn insan yaþamýný ve onurunu hiçe sayarak girdikleri kanunsuz iþleri sendikalar içinde nasýl organize ettiðini tarihsel notlarla belirtmiþ. Bir yandan bu kadar alakasýz bilgilerin kitabýn baþlýðý ile ne ilgisi var diye düþünürken tüm olanlarýn aslýnda ucuz iþ gücünü nasýl þekillendirdiðini yüzümü buruþturarak okumama sebep olmuþtur.
Yazar, Archie’nin iþ kültürü çerçevesinde fabrika iþçileri arasýnda zenci-beyaz ayrýmý yapmadan nasýl bir bað kurduðunu ve eski Yahudi geleneklerini (ki sabýkalý bir hýrsýz olmasýna raðmen) fabrika içinde nasýl yaþattýðýný fakat dýþarýdaki Zenci Düþmaný Hýristiyan politikalarýnýn Universal Manufacturing Company þirketini nasýl zora soktuðunu anlatmaktadýr.
Sonrasýnda büyük þirketlerin küçük þirketleri avlama serüveni baþlýyor. Amerikan ekonomisine yön veren kimselerin ve kuruluþlarýn bu süreçte politik tavýrlarý içinde dýþlanan veya yeni dünya sistemini özleyen ülkelerin sosyal ve ekonomik yapýlarýna saldýrýrken bu saldýrýnýn kurbaný olacak ömürlerinde bir dilim pastayý bile görmemiþ Meksikalý köylülerin çocuklarýný bile geride býrakarak ucuz iþ gücü olarak Meksika’nýn ABD sýnýrlarýna bitiþik þehirlere göç ederken yaptýklarý otobüs yolculuklarý gözlerinizi yaþartabilir.
Golf sahalarýnda büyük patronlarýn toplarýný toplamak, oyun araçlarýný taþýmak gibi iþlerde çalýþmak zorunda kalan çocuklarýn ailelerine bir ekmek götürebilmek ümidiyle kimilerinin o kocaman çim alanlarda eðlenirken arkalarýnda koþturan varoþ semtlerde yaþayan çocuklarýn koþtururken yüreklerinde ki hayallere gülümseyebilirsiniz.
Bu kitabý okurken isterseniz büyük þirketlerin ustalýklarýný da inceleyebilir veya o þirketler için günde 40 sente çalýþan, sýnýr þehirlerinde kartondan barakalarda yaþayan kadýnlarýn soðuk Meksika gecelerinde çocuklarýný göðüslerine bastýrarak ýsýtýrken düþlerine ortak olabilirsiniz.
Yazar bu kitabý yazarken yaþanan tüm olaylar içerisinde geçen kimselerle bizzat görüþmüþ ve uzun röportajlar yapmýþ. Son derece doyurucu önemli bir kitaptý bence. Kýsaca modern kapitalizmin hangi dinamikler üzerinde yükselirken hangi deðerleri param parça ettiðini göstermek istemiþ.
|
Sitemizde yayýnlanan yazýlar, yazarlarýný baðlar.
