Karþýlaþtýrmalý Edebiyat ve Mehmed Uzun
13 Ekim 2018 14:06 / 1097 kez okundu!
Her þeye raðmen kültüre, sanata, kitaba kentin “Evet” demesinin heyecaný takdire þayan bir varoluþ felsefesi.
****
Karþýlaþtýrmalý Edebiyat ve Mehmed Uzun
Ýlki 2013 yýlýnda yine Diyarbakýr’da gerçekleþtirilen Karþýlaþtýrmalý Edebiyat Günleri'nin ikincisi, beþ yýllýk aradan sonra tekrar Diyarbakýr’da yapýlýyor. 11-21 Ekim 2018 tarihleri arasýnda on gün süreyle kentte daha TÜYAP Diyarbakýr 6. Kitap fuarýnýn ateþi sönmeden yeniden edebiyatýn gür sesiyle harlanacak kent.
Edebiyat ve yazýn atölyeleri, söyleþiler, paneller, imza günleri, ayrýca bir vefabilirlik örneði Mýgýrdiç Margosyan’a Udi Yervant’ýn katýlýmýyla yaþgünü gecesi.
Ýþin doðrusu, kentin 2015-17 arasýndaki üç yýlýnýn edebiyat, kültür, sanat açýsýndan çok zor günleri yaþamasýnýn hemen akabinde son bir yýldýr iyi þeyler de oluyor kentte.
Tümüyle öz kaynaklarla beslenerek yapýlan iþler var þehirde. Yayýn Aðacý, Morpheus, Kafka kitabevlerinin açýlmasý ve imza günleri, söyleþiler düzenlemeleri. Mordem Sanat, Amed Þehir Tiyatrosu, A4 sanat, Loading art gibi kültürü sanatý öne çýkaran baðýmsýz kurumsal yapýlarýn kentte sahneye çýkmasý. Ve tabi TÜYAP Kitap Fuarýnýn üç yýllýk aradan sonra dördüncü yýlýnda yeniden fuar yapmasý ve 2018 kitap fuarýnýn çok büyük bir ilgi görmesi.
Her þeye raðmen kültüre, sanata, kitaba kentin “Evet” demesinin heyecaný takdire þayan bir varoluþ felsefesi.
Karþýlaþtýrmalý Edebiyat derken açýkçasý dokuz, on yýl öncesini anýmsadým. Ýlgili olanlar biliyor. 2006 yýlýnýn yaz baþýnda Ýsveç’te doktorlarý “Ömrün bu kadarmýþ. Bir haftalýk ömrün kaldý. Yakýnlarýnla vedalaþ” demiþlerdi. Bunun üzerine Mehmed Uzun cesur bir kararla riskleri göze alarak ülkeye, memlekete kesin dönüþ yapmýþtý. Ýnadýna yaþamaya azmetmiþti. Ýþte o aðýr aðýr iyileþme hali gösteren günlerinde sýkça hastane odasýnda yaptýðýmýz sohbetlerin birinde söz dönüp dolaþmýþ “Karþýlaþtýrma Edebiyat” mevzuuna dayanmýþtý.
“Keþke Diyarbakýr’da bir Karþýlaþtýrmalý Edebiyat programý yapsak. Programa Amin Maaulof’u davet edip ikinizi buluþtursak. Ýkinizde ana dilinizde yazýyordunuz / yazýyorsunuz. Üstelik ülkenizin uzaðýnda bu serüven baþladý. Biriniz Kürt, diðeriniz Arap. Ve biriniz Ýsveç, diðeriniz Fransa’da edebiyatýnýzý yaptýnýz yapýyorsunuz. Maalouf Fransýzca, sen ise Kürtçe, Türkçe, Ýsveççe yazýyorsun. Bunlarý þöyle güzelce Karþýlaþtýrmalý Edebiyat’ýn limanýna sýðýnarak tartýþsak” demiþtim Uzun’a.
Mehmed Uzun ikiletmeden dönüp demiþti ki; “Çok hoþ olur. Yalnýz bir þeyi göz ardý etmemek gerek. Maalouf önceleri anadilinde, Arapça yazýyordu. Sonra fark etti ki Arapça ile edebiyatta bir yere varamayacak. Anadilinden, Arapça'dan vazgeçti. Batý dillerinden Fransýzca'da karar kýldý. Edebiyatýný Fransýzca yapmaya baþlayýnca popülerleþti ve dünya onu tanýmaya baþladý. Ben ise edebiyatýmda hep ana dilimde, Kürtçe'de ýsrar ettim. Asla Kürtçem'den taviz vermedim. Hatta ilk baþlarda romanlarým Kürtçe'de okunsun diye iki yýl sonra ancak Türkçe'ye çevrilmesinin uygun olacaðý kararýnda ýsrar ettim. Bu benim için önemli bir tercih. Ýkimizin arasýndaki bu ince ama önemli ayrýntýyý göz ardý etmemek gerek.”
Uzun’la bu konuþmamýzý sanýrým þimdiye dek hiç yazmadým. Ama birkaç dost sohbetinde paylaþtým. Þimdi kentin havasý hazýr Karþýlaþtýrmalý Edebiyat gündemi ile yoðrulu iken anýmsadým ve gündeme taþýyorum bu yazýyla. Belki ileride bu konu baþlýðý üzerinden bir þeyler yapýlýr.
Ve biraz daha ileriye giderek þunlarý da eklemeden edemiyorum.
Karþýlaþtýrmalý Edebiyat Programýný çok önemsediðim iki kurum gerçekleþtiriyor. Ýkisi de benim için de, kent için de vazgeçilmez aðýrlýkta kurumlar. Programlarýný hazýrlarken bekledim, düþünürler mi, diye. Düþünmemiþler. Ýnsan bazen en yakýnýndakini unutur. Bu insanýn doðasýnda vardýr.
Oysa bu ülkenin þeceresinden daha 53’ünde en verimli çaðýnda iken öte yakaya göçen Mehmed Uzun geçip gitti. Karþýlaþtýrmalý Edebiyat Programý'nýn baþladýðý gün ayný zamanda Mehmed Uzun’un 11. ölüm yýldönümüydü. Mehmed Uzun, Modern Kürt Edebiyatý’nýn genç piri…
Ve bir diðeri 1993 yýlýnda yine ayný gün 11 Ekim günü öte yakaya göçen Kürtçe'nin ünlü kalem erbaplarýndan Mamoste Osman Sebrî. Ve biri daha 50 yýl önce Hasretinden Prangalar Eskittim tek kitabýný bizlere yadigar býrakan Diyarbekirli Ahmed Arif.
Keþke isimlerini andýðým þahsiyetleri Karþýlaþtýrmalý Edebiyatýn dünyasý içinde anan bir etkinlik düþünülseydi. Bunun düþünülmemiþ olmasý elbette programýn gücünü zedelemez. Sadece bencileyin kimilerini duygusallaþtýrýr o kadar. Mehmed Uzun’a, Osman Sebrî’ye, Ahmed Arif’e vefa önemli. Hele anadilinde, Kürtçe'de edebiyat yapanlar açýsýndan çok daha önemli. Ve tabi adlarý anýlan edebiyatçýlarýn kadim topraklarýnda ölüm yýldönümlerinde karþýlaþtýrmalý edebiyat programý yapmak açýsýndan çok daha önemli…
Þeyhmus DÝKEN
13.10.2018, Diyarbekir
Not: Karþýlaþtýrmalý Edebiyat Günleri programý içerisinde;
* Panel: Zaman, Mekan, Margosyan.
Moderatör: Þeyhmus Diken
Konuþmacýlar: Gürsel Korat, Þeyhmus Közgün, Mehmet Çakmak
Yer, Gün ve Saat: Diyarbakýr Mimarlar Odasý, 13 Ekim Cumartesi, 17.00-18.30
* Margosyan Ýçin Söylüyoruz (Mýgýrdiç Margosyan için yaþgünü gecesi)
Yer, Gün ve Saat: Suriçi Kastal Kafe, 13 Ekim Cumartesi, 19.00-21.00
Mýgýrdiç Margosyan, Udi Yervant, Þeyhmus Diken, Birsen Ýnal, Adnan Gerger
Ýmza günleri
* Gürsel Korat & Þeyhmus Diken
13 Ekim cumartesi saat: 14.00-16.00
Yayýn Aðacý Kitabevi
* Mýgýrdiç Margosyan & Adnan Gerger
14 Ekim Pazar saat: 14.00-16.00
Yayýn Aðacý Kitabevi
