CEHALET, BÝLGÝ, KÖTÜLÜK SORUNU VE DÜÞMANLIÐIN KÖKENÝ
23 Mart 2018 13:02 / 1445 kez okundu!
Bilgi nedir? Platon "Bilgi gerekçelendirilmiþ inançlarýmýzdýr” diyor. Yani bilgi de aslýnda inançlarýmýzdýr. Öncelikle bilim kilisesinin müritleri bilgi dediðimiz þeyin aslýnda bir tür inanç olduðunu öðrenmeleri gerekiyor. “Her þeyi sorgulayan ve insanlarýn inançlarýný sorgulamalara karþý savunmasýný gerekli gören, birçok þeyi bütünüyle ve kesin olarak bilmediðimizi ortaya çýkarabilecek olan hakikatin bilgisinin tek aracýný çeþitli bahanelerle ortadan kaldýrdýðýnýzda dikkatli düþünmeyi bize ne anlatabilecektir?” Bu Sokrates’in sorusudur. Kýsaca “biz” dediðimiz þeyle hesaplaþmak önemli oluyor.
******
CEHALET, BÝLGÝ, KÖTÜLÜK SORUNU VE DÜÞMANLIÐIN KÖKENÝ
Bilgi nedir? Platon "Bilgi gerekçelendirilmiþ inançlarýmýzdýr” diyor. Yani bilgi de aslýnda inançlarýmýzdýr. Öncelikle bilim kilisesinin müritleri bilgi dediðimiz þeyin aslýnda bir tür inanç olduðunu öðrenmeleri gerekiyor. “Her þeyi sorgulayan ve insanlarýn inançlarýný sorgulamalara karþý savunmasýný gerekli gören, birçok þeyi bütünüyle ve kesin olarak bilmediðimizi ortaya çýkarabilecek olan hakikatin bilgisinin tek aracýný çeþitli bahanelerle ortadan kaldýrdýðýnýzda dikkatli düþünmeyi bize ne anlatabilecektir?” Bu Sokrates’in sorusudur. Kýsaca “biz” dediðimiz þeyle hesaplaþmak önemli oluyor.
Ne zaman birisi “cahil” kelimesini kullansa tüylerim diken diken olur. Bir düþünce adamý aylar önce “ben cahil insaný okumuþlardan (okul bitirmiþlerden) daha çok severim.” demiþti. Ne kadar doðru demiþti ama sözde sosyal demokratlarca ne dediði bile anlaþýlmadan linç edilmiþti. Halkýn (sözde) cehaletindense kendini aydýn sananýn gafletinden korkulur. Cahil açýktýr ki bilmediðini kýsmen de olsa bilen insandýr. Gafil bilmediðini bilmeyendir.
Uður Mumcu’nun söylediði ve bu günlerde daha çok bir kesimin kullandýðý “Bazýlarý bilgi sahibi olmadan fikir sahibi oluyor" sözü içerik olarak doðru gibi görünse de aslýnda doðru deðildi. J. Locke, yapýmýz gereði biz sahip olduðumuz idelerden daha fazla bilgi sahibi olamayýz diyor. Baþka deyiþle bilgimizin sýnýrý idelerimiz tarafýndan çizilir. Dolayýsý ile zorunlu olarak fikirlerimiz ölçüsünde bilgimiz olabilir. Doðal olan da budur diyor. Herhangi bir konuda bilgi sahibi olmamýzý engelleyen en önemli þey, o konu hakkýnda fikirlerimizin eksikliðidir diyor. J.Locke’a göre yanýlma bilgimizin deðil gerçek olmayaný kabul etmemize neden olan yargýlarýmýzýn yani fikirlerimizin bir kusurudur. Ýnsanlarýn ideler arasýndaki iliþkiler hakkýnda yanlýþ yargýlara varmasýnýn çeþitli nedenleri vardýr: aþýrý tutku, önyargý, tembellik, aracý ideye sahip olmama veya onu doðru saptamama veya aracý ideyi kullanma marifetine, becerisine sahip olmama v.s. Ona göre Mumcu’nun dediðinin tersine, bilgilerinin sýnýrýný insanlarýn fikirleri belirlemektedir. Örneðin eðer biz Kemalist, muhafazakar ya da sosyalist bir fikre sahipsek, sosyal alanda bilgiler zihnimize ancak bu fikir doðrultusunda girebilmektedir. Bu yanlýþ ya da doðru fikrimiz doðrultusunda zihnimize girmiþ olan bilgileri bizim temizleyip yeniden farklý bilgilerle doldurmamýz çok önemli bir yapýsal kuþkuyu gerektirir. Bunu da çok az kimsenin becerebildiðini düþünüyorum. Bunun için insanýn öncelikle kendi zihnindeki cehalet alanlarýný geniþletmesi gerekir. Oysa gafilin zihnindeki cehalet alaný yok gibi bir þeydir. Bu yüzden halka sürekli olarak cahil demekten kendini alamamaktadýr. Ve bilgisinden o kadar emindir ki hamlýðýný anlamakta sorunludur. Bu tür kiþilerin aslýnda kendilerine göre geçerli nedenleri var. Önce din ile cehalet arasýnda bir iliþki kuruyorlar sonra da cehalet ile kötülük arasýnda iliþki kuruyorlar. Aydýn olmayý da bilimsel olmakla ve kýsmi bir iyilikle eþitliyorlar. Bu yüzden pratik alanda dindar kesimlerden bazýlarýnýn ahlaken yaptýklarý yanlýþlýklarý daha büyük iþtahla faþ ederek bir yere varmaya gayret ediyorlar. Yani öncelikle bir fikirleri var. Ve o kanalla bir sonuca (bilgiye) ulaþmaya gayret göstermektedirler. Cehalet eþittir kötülük. Oysa bu kavramlarýn tamamý yanlýþtýr. Kötülük sorunu insanýn temel sorunudur. Bu sorunu bir kýsým aydýnlanmacý devrimci kesimin söylediði gibi bilgi ile bilimsellikle aþmak mümkün deðildir. Kötülük meselesi insanýn temel yapýsýnda olan bir þeydir. Dindarlar bunu þeytanla özdeþtirirler ve þeytanýn yok edilmesi nasýl mümkün deðilse kötülüðün tamamen yok edilmesi de onlara göre mümkün deðildir. Bu kesime göre kötülük sorununun çözümü büyük ölçüde nefsinin terbiye edilmesi ile mümkündür. Din de bunun için vardýr. Ýnanýrsýnýz ya da inanmazsýnýz ama din ile kötülük arasýnda çaktýrmadan bað kurmaya çalýþmak bunun için gizli yollar aramak, aþýrý tutkuya sahip olmak veya aracý ideyi kullanma marifetine, becerisine sahip olamama ile özdeþtirilebilir. Bu da gafleti getirmektedir. Hz. Ali’nin þöyle bir sözü vardýr: “Ýlim bir nokta idi, onu cahiller çoðalttý.” Ýnsanýn zihnindeki cehalet alaný ne kadar büyük olursa insan o kadar hayret eder. Ýnsanýn hayret etme yetisi ayný zamanda gafleti izafe eder, bilginin de yollarýný açar.
Nihat ÜSTÜN
Son Güncelleme Tarihi: 24 Mart 2018 10:55
