Tarihe doðru uzun yürüyüþ
26 Nisan 2012 13:23 / 2584 kez okundu!
Ýzmir’de meydanda halka, 24 Nisan’ý, kýyýlan Ermeni aydýnlarýný ve onlara eklenen Hrant Dink ve 24 Nisan 2011’de öldürülen Sevag Þahin Balýkçý’yý fotoðraflar ve acýlý Ermeni müziðinin eþliðinde sessizce hatýrlattýktan sonra akþam da Tepekule’de oldukça kalabalýk dinleyiciyle yapýlan bir söyleþideydik.
----------------------------------------------------------------------------------
24 Nisan 1915’e doðru uzun ve büyük yürüyüþün adýmlarý sýklaþýyor. Adýmlarýmýz sýklaþtýkça kafalarýmýzýn içinde bir tanyeri aydýnlanmasý gibi ýþýmayý elle tutarcasýna hissediyoruz. Tarihe doðru yürüdükçe öðreniyoruz, öðrendikçe yalanlar çürüyen et gibi lime lime dökülüyor; döküldükçe yalanlarla örtülen cinayetlerin, kýrýmlarýn, insanlýk suçlarýnýn çirkin iskeleti çýkýyor orta yere. Ýçimizde, ruhumuzda, bilincimizde ise gerçeði görebilmiþ olmanýn hayat pýnarlarý canlanýyor.
Bu yýl 24 Nisan Ermeni Tehciri’ni, Büyük Acý’yý hatýrlamak ve hatýrlatmak için yapýlan etkinlikler bir yýl öncesine göre daha kalabalýk, daha yaygýn, daha derin ve daha çoðulcuydu. Büyük günahý, büyük acýyý, soykýrýmý hatýrlama ve hatýrlatma etkinliklerinin Ýstanbul, Ýzmir gibi büyük kentlerin dýþýna da yayýldýðýný gördük. Ýslami duyarlýklý çevrelerin katýlýmlarý dikkat çekecek ölçüdeydi.
Ýzmir’de meydanda halka, 24 Nisan’ý, kýyýlan Ermeni aydýnlarýný ve onlara eklenen Hrant Dink ve 24 Nisan 2011’de öldürülen Sevag Þahin Balýkçý’yý fotoðraflar ve acýlý Ermeni müziðinin eþliðinde sessizce hatýrlattýktan sonra akþam da Tepekule’de oldukça kalabalýk dinleyiciyle yapýlan bir söyleþideydik.
Artýk Ermeni sorunu soykýrým oldu olmadý meselesini de aþýyor, Osmanlý’dan buyana bu topraklarýn çoðulcu kimliðini yani kimliklerini keþfetmeye doðru yol alýyoruz. Bu gerçeði unutturmak için milliyetçi-ýrkçý onca yalan propaganda, yalan tarih ve zulme karþýn tarihî gerçekler bir bir topraðýn altýndan baþýný çýkarýyor. Bugün Hocalý katliamý bahanesiyle bastýrýlmaya çalýþýlsa da bu ýrkçý-milliyetçi zehre karþý tarihle yüzleþmek en etkili panzehir olacak.
Akþamki toplantý yalnýzca 24 Nisan’ý hatýrlamak ve hatýrlatmakla sýnýrlý kalmayan gerçek bir yüzleþme örneði oldu. Mazlum-Der GYK üyesi Avukat Mehmet Arif Coker ve AGOS gazetesi yazarý Mimar Zakarya Mildanoðlu’nun konuþmacý olduðu toplantýya Ziraat Mühendisi Vezan Karabulut moderatörlük yaptý. .jpg)
Mehmet Arif Coker’in, Ýslam’da “adalet ve eþitlik” anlayýþý temelinde farklý inançlara ve etnik topluluklara Müslümanlarýn olmasý gereken yaklaþýmýný anlatan “Ýnanç, hukuk ve Ermeniler” konulu konuþmasýný zevkle dinledim. Bu ülkede ortak bir vicdan hareketinin yükseldiðini görmek çok umut vericiydi. Konuþma metni elime geçtiðinde bu konuþmanýn üstünde özel olarak durmak istiyorum.
Zakarya Mildanoðlu ise bir tarih ziyafeti çekti bize. Anadolu’da Ermeni tarihini ve medeniyetini büyük ölçüde Osmanlý arþivine dayanarak eþsiz belgeler aracýlýðýyla sundu. Zakarya Mildanoðlu’nu dinlerken bir gerçek bütün haþmetiyle önümüze dikilmiþti: Ýttihat-Terakki ile hayata geçen Anadolu’yu Türkleþtirme politikalarý yalnýzca soykýrým gibi bir insanlýk suçu ve trajedisine yol açmakla kalmamýþ bir medeniyeti toptan silme günahýna dönüþmüþtü. Ne yazýk ki bu barbarlýk günümüzde henüz kavranmýþ deðil.
Mildanoðlu’nun sunumunun merkezinde el yakýcý bir tema vardý: “Ýzmir’de Ermeniler”. Daha doðrusu Osmanlý idari yapýsý içinde söylersek Aydýn Vilayeti ve Ermeniler. Böylece “Ýzmir’de Ermeniler” meselesi gibi, þimdiye dek ne hatýrlanmak istenen, ne de aðza alýnmaya cesaret edilebilen bir mesele kamuoyu gündemine taþýnmýþ oldu.
Soru çok yalýndý: Ýzmir’de Ermeniler yaþamýþ mýydý, Ermeni mahallat diye bilinen Ermeni mahalleleri var mýydý? Kiliseleri, okullarý var mýydý? Soru kuþkusuz ironokti, elbette vardý ama þimdi bu varlýðý gösteren acaba ne kadar iþaret kalmýþtý geride? Hemen hemen hiç. Ne olmuþtu onlara?
Büyük Yangýn Felaketi
Böylece 24 Nisan 1915’ten, 13 Eylül 1922’ye geçivermiþ olduk. Bir baþka “Saklý tarih”in sayfalarý önümüzde açýlmaya baþladý. Büyük Ýzmir Yangýný.
Bu toplantýyý düzenleyen Yüzleþme Atölyesi, Irkçýlýða ve Milliyetçiliðe DurDe Giriþimi, Yeni Anayasa için Barýþ Giriþimi toplantý davetlerinde þöyle diyorlardý:
.JPG)
“(...)1908 Meclisinde Ýzmir mebusu Istepan Ispartalý Efendi, Hukukçu Mardýros Yazýcýyan, gazeteci Matyos Mamuryan, avukat Nazaret Hilmi, ziraatçý Agop Zakaryan, Leblebici Horhor operetinin bestekârý müzisyen Dikran Çuhacýyan, Ýzmir Ýdadisi’nin ünlü matematik öðretmeni Mekteb-i Mülkiye mezunu Hamazasp Hakiyan. Onlar hayatlarýnýn tümünü ya da bir bölümünü bu þehirde yaþamýþ- Ýzmir’e emek vermiþ Ermenilerden birkaçý...
Doktor Vartan, doktor Mýgýrdýç, doktor Narik, doktor Kaglan dini nedir, dili nedir demeden nice dertlilere deva bulan hemþerilerimizdi..
Alsancak Garý’ndaki zarif taþ iþçiliklerinden, yangýndan kurtulmuþ yapýlarýn pirinç döküm kapý tokmaklarýna kadar her sanata terini dökmüþ adsýz sanatkârlar bu þehirden ve bu dünyadan gitti, ama eserleri yaþýyor aramýzda.
Ve... 1915 Ermeni Tehciri, o “Büyük Felaket” Ýzmir’de yaþanmamýþtý. Ama 13-18 Eylül 1922’de Ýzmir “Büyük Yangýn” felaketini yaþadý. Alevler sustuðunda Ýzmir’in Ermeni mahalleleri de, hemþerileri de yoktu artýk.
Ýzmir’e barýþ yakýþýr. Ýzmir’de dillere, dinlere, renklere sevgi yakýþýr. Ýzmir’e geçmiþini hatýrlamak ve anmak yakýþýr.”
Yakýþýr da gerçekten...
Nabi YAÐCI
Taraf, 26.04.2012
Son Güncelleme Tarihi: 26 Nisan 2012 14:47
