Macaristan ve Turancýlýk

19 Ekim 2018 12:40 / 5825 kez okundu!

 

 

Cumhurbaþkanýmýzýn 2018 Ekim ayýndaki Macaristan ziyareti öncesinde kaleme alýnmýþ olan yazýyý, bir yýl sonraki yeni ziyaretinin baþýnda paylaþýrken; ilgi çekici gözlem ve yaklaþýmlarýn yararlý olmasýný umuyoruz. Kýrmýzý Karanfil Müzik Festivali ile ilgili anýlar da oldukça öðretici ve hala bugüne ýþýk tutuyor. 

 

****

 

Macaristan ve Turancýlýk

 

1984’de mültecilik yýllarýmýn baþlarýnda Macaristan’a yaptýðým ziyaret sonrasýnda orada bulduðum bir plak ilgimi çekmiþti. Keçkeþ (Kecskes) isimli, ortaçað barok müziði yapan bir topluluðun çýkardýðý 33 devirli plakta Estergon Kalesi, Tuna Nehri Akmam diyor parçalarý da vardý. Türkçe olarak, Macar aksanýyla ama ayný beste üzerinden söyleniyordu. Budapeþte’de yaþayan arkadaþým Tarýk Demirkan aracýlýðýyla grupla iletiþim kurup, onlarý 1985’de Lahey’de yapýlan 5. Kýrmýzý Karanfil Müzik Festivali’ne davet ettim. Bu, onlar için ilk kapitalist ülke konseri olacaktý. Düzenleme komitesi içindeki birkaç eski kafalý solcu, Estergon Kalesi ve Tuna Nehri Akmam diyor bestelerinin seslendirilmesine “bunlara daha çok MHP’liler, faþistler sahip çýkýyor” diyerek itiraz ettiler. Onlara þu argümanlarla karþý çýktým:

1. Bu parçalara þimdiye dek MHP’lilerin sahip çýkmýþ olmasý, bundan sonra bizim de sahip çýkmamýzý engellemeli mi?

2. 1500’lü yýllarda ortaya çýkan bu besteler Osmanlý’nýn Macaristan’ý “fethi” ve sonrasýnda Estergon’da yenilerek gerilemesi sýralarýnda üretilmiþlerdi. O tarihi momentlerde dünyada daha “ilerici” daha adaletli bir baþka devlet ya da düzen var mýydý ki biz, otomatik olarak bu müzikleri “gerici, tutucu, fetihçi bir zihniyetin müzikal silahlarý” diye niteleyelim? Tarih, bugünün verili koþullarýndan, deðer yargýlarýndan hareketle o günün yargýlanýp mahkûm edilmesine anakronizm adýný veriyor. Osmanlý’nýn, o dönemin Avrupa’sýnýn en yüksek ideallerini temsil ettiðini unutmayalým. Alman imparatoru tarafýndan hapsedilen Fransa kralýnýn annesi iþte bu nedenlerle Kanuni’ye mektup yazarak onun adaletine sýðýnmýþ, ondan destek istemiþti. Kralýn serbest býrakýlmasýyla da karþýlýðýný almýþtý.

3. Estergon’da, kaleyi tek kiþi kalana kadar savunan, teslim olmayý reddedip elinde kýlýcýyla ölen kale kumandanýnýn mezarý vardý. Mezarýn üstündeki yazýnýn çevirisi hatýrladýðým kadarýyla þöyleydi: “Burada, kahraman bir düþman kumandaný yatýyor.”

4. Özetle Macarlar büyük bir alicenaplýkla, o sýralarda kendilerine karþý yapýlmýþ bu müzikleri de koruma altýna almýþ, komplekssiz biçimde konserlerinde, ne söylediðini tam da bilemeden, Türkçe olarak söylüyor, plaklarýna koyuyorlardý. Buradaki yüksek ahlaki ve kültürel duruþu görmezden gelmek mümkün müydü?

5. Kýrmýzý Karanfil Müzik Festivali Komitesi baþkaný olarak itirazlarý böylece yanýtladýktan sonra Keçkeþ grubunun konsere gelip istedikleri parçalarý, diledikleri biçimde söylemesini saðladým. Salondaki 1500 kiþinin içinde çoðunluk olan Türkiyeli izleyici, bu vefa duygusunun farkýna vararak müzisyenlere harika biçimde eþlik etti.

https://youtu.be/xahRX5aCzVg

6. Ayný kafa zaten Türkiye’den davet ettiðim Mustafa Kandýralý’yý da kimi gerekçelerle engellemeye çalýþmýþ “Türkiye’de insanlar iþkence altýndayken Kandýralý ile millete göbek mi attýracaðýz?” demiþlerdi. Kandýralý’nýn klarinet ustasý oluþu kimsenin umurunda deðildi. Hollanda’nýn o sýrada en tanýnmýþ modern müzik bestecisi olan Theo Lowendie’nin, “Mustafa Kandýralý ile ismimizin ayný afiþte olmasý benim için en büyük ödüldür” demesi; halkýn dakikalarca ayakta alkýþlamasý, Türkiyelilerin ve Hollandalýlarýn 13 dakikalýk “Caz Romansý” sessizce dinledikten sonra konserin son parçasýnda birlikte neþeyle dans etmeleri de görülmeye deðerdi. Ýtirazcýlarýn bir kýsmýnýn da, yanlarýndaki Hollandalý kýz arkadaþlarýnýn zorlamasýyla havaya girip göbek atmasý ise traji-komikti 😊 Konser sonrasý Hollanda Kraliyet Orkestrasý baþ klarinetçisinin Kandýralý’ya hayranlýk belirterek, kadife kutuda kýymetli bir klarinet aðýzlýðý hediye etmesini ise elbette görmezden geldiler.

 

Bu anýlarý aklýma ne getirdi?

Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan Macaristan'a gidiyor. Restorasyonu tamamlanan Gül Baba türbesinin de açýlýþýný yapacak. Görüþeceði isimler arasýnda Jobbik partisinden 2014 seçimleri sonrasýnda istifa etmiþ de olsa hala asýl lider durumunda olan Gabor Vona da var. Bu Parti ana muhalefet partisi konumunda. Ve onunla görüþülecek olmasý baþka birçok açýdan da özel önem taþýyor.

"Yanlýþa cesurca karþý gelen ve Allah'tan baþka hiç kimseden korkmayan Atilla'nýn torunlarýyýz."

Macar milliyetçiliðini savunan Jobbik Partisi lideri tarafýndan bundan dört yýl önce Türkiye'de ve Türkçe olarak söylenen bu sözler seçim sürecinde Macaristan'da çok tartýþýldý.

Macar basýnýnda baþka iddialar da vardý:

"Jobbik lideri Gabor Vona, aslýnda Müslümanlýða geçti. Allah'a inanýr oldu. Müslüman dünyanýn daha iyi bir geleceðe sahip olduðunu düþünüyor ve Macaristan'ýn yüzünü Batý'dan Doðu'ya çevirip Türkiye ile stratejik ortaklýk kurmasýný öneriyor."

Bu partinin gençlik kollarýnýn sosyal medya paylaþýmlarýnda ülkücülerin kurt iþaretini kullanmalarý, altýna Türkçe yorumlar yazmalarý da dikkati çekti.

 

Macaristan'da ne oluyor?

Aþaðýdaki sorulara yanýt ararsak belki kimi sonuçlara varabiliriz.

Ýlk Turan Derneðinin Osmanlýdan önce Macaristan'da kurulduðunu biliyor muyuz? Ki Tarih Vakfý'nda yönetici olduðum yýllarda, Tarih Vakfý’ýndan çýkan Anadolu 1913 (Çeviri) ve Macar Turancýlýðý (Telif) kitaplarýyla Macaristan'da yaþayan Tarýk Demirkan'ýn da bu konulara çok katkýsý oldu. 

Avrupa Parlamentosu, Macar kökenli Soros'un vakýflarýnýn tartýþmalara yol açtýðý Macaristan'a neden 7. maddeyi (AB üyesi ülkelerin, “kötü alýþkanlýklar” edinmesi, yani AB anlaþmalarý ile garanti altýna alýnan hak ve özgürlükleri çiðnemesi halinde, uygulanmaya konmasý öngörülen bir madde) uyguluyor?

7. Madde uygulamasýný aþmak için Türkiye Macaristan'a akýllý yardýmda bulunabilir mi?

MHP’nin 70’li yýllardaki “para-militer” gençlik yapýlanmalarýyla Jobbik’in bugünkü uygulamalarý arasýndaki biçimsel benzerlikler, Turan idealleri, kurt iþaretleri, "Türk Dünyasý" toplantýlarýna gözlemci olarak katýlmalarý; Jobbik'in, kendilerine yönelik "faþist" nitelemelerine karþý "vatansever ve milliyetçi" olduklarýný söylemeleri, ister istemez MHP'nin bir zamanlar içinden geçtiði yolu akla getiriyor. Geçmiþ dönemin MHP’sinin gençleri þiddet hareketlerinden çekerek, mafyatik iþlerden uzaklaþtýrarak, Kürt ve Alevi konularýnda daha demokratik konumlara ilerlemesiyle Jobbik’in tarafsýz karþýlaþtýrýlmasý anlamlý sonuçlar üretemez mi?

Macaristan mülteciler konusunda neden bu kadar sert? Türkiye bu konuda daha ýlýmlý, akýlcý bir yol izlemelerini saðlayabilir mi?

Þu anki iktidar partisinin sýký mülteci karþýtý duruþu ve uygulamalarý aslýnda Jobbik'in bu konudaki politikasýný deðiþtirmesi için de uygun bir ortam yaratýyor. Gerek Cumhurbaþkanýnýn gerekse de özel olarak MHP'nin bu politika deðiþiminde katkýsý olamaz mý? Böylesi bir deðiþim Türkiye’yi, dünya ve Avrupa Birliði nezdinde parlatýp, vaz geçilmez yapmaz mý?

Macar dilindeki Türkçe kökenli çok sayýda sözcüðün varlýðý; Türkçe ve Macarcanýn Ural Altay dil grubunda -þimdilerde biraz yeri deðiþtirilmeye çalýþýlsa da- ayný þemsiye altýnda durmasý; ilk Turan derneðinin Osmanlýdan önce Macaristan’da kurulmasý; bu derneðin, Anadolu’daki Türk-Yunan savaþý sýrasýnda Balkanlar ve Avrupa’da oluþturulan Türkiye karþýtý önyargýlarla mücadele etmeye çalýþmasý; Balkan savaþý sonrasýnda Anadolu’ya gönderdikleri Turancý bir gazeteci aracýlýðýyla “dil olarak anlaþamadýklarý ama birbirlerine çok benzedikleri”ni düþündükleri “kardeþleri”ni tanýmaya çalýþmýþlýklarý da (Anadolu 1913) bilinince, bu alanda belirli bir arka plan olduðu daha iyi anlaþýlýr.

Milliyetçilikten yurtseverliðe, mülteci düþmanlýðýndan insani vicdani destekçiliðe giden yolda yardýma ihtiyacý olanlara destek verelim.

Elinde silahla Macar savaþýna katýlan ama sonradan halka gül daðýttýðý söylenen Gül Baba’yý analým ve diyelim ki, tarihten isterseniz kan isterseniz gül çýkarabilirsiniz. Gelin biz gül çýkaranlardan olalým.

Vesselam.

 

Ýlhami MISIRLIOÐLU

19.10.2018

 

http://www.izmirizmir.net/bilesenler/koseyazilari/yazi.php?yazi_no=1776

 

 

 

 

Bu yazýyý Facebook'ta paylaþabilirsiniz+:
Facebook'ta paylaþ
0
Yorumlar
Uyarý

Yorum yazabilmek için üye olmalý ve oturum açmalýsýnýz.

Eðer sitemize üye deðilseniz buraya týklayarak hemen üye olabilirsiniz.

Eðer üye iseniz oturum açmak için buraya týklayýn.