Fazýl Say
18 Aralýk 2007 03:51 / 3481 kez okundu!
Fazýl bir sanatçý... Hem de dünyaca ünlü, dahi bir sanatçý. 1996 yýlýnda o ünlüyken ama ülkemiz henüz onu yeterince tanýmýyorken, yaðmurlu bir günde Ýstanbul AKM'deki konserine gitmiþtik eþimle. Beþiktaþ'ta bir taksinin bir kapýsýndan biz, bir kapýsýndan eski karýsýyla o binmiþti. Küçük bir tereddütten sonra, ön koltuk boþ, arka ise dörtlü olarak yola çýkmýþtýk.
***
Fazýl Say
Fazýl bir sanatçý... Hem de dünyaca ünlü, dahi bir sanatçý. 1996 yýlýnda o ünlüyken ama ülkemiz henüz onu yeterince tanýmýyorken, yaðmurlu bir günde Ýstanbul AKM'deki konserine gitmiþtik eþimle. Beþiktaþ'ta bir taksinin bir kapýsýndan biz, bir kapýsýndan eski karýsýyla o binmiþti. Küçük bir tereddütten sonra, ön koltuk boþ, arka ise dörtlü olarak yola çýkmýþtýk.
O sýkýþýklýkta birden onlardan birisini bir yerlerden tanýdýðýmý hissettim. Eðilip utangaç biçimde sordum: "Sizi bir yerden tanýyorum galiba. Müzikle mi uðraþýyorsunuz?" Gülümseyerek baþýyla evetledi. "Sanýrým ayný yere gidiyoruz" deyince gülüþtük. Sonra sahne arkasýnda onlarý ziyaret ettik.
Bu tanýþýklýktan bir yýl sonra, o tanýþýklýða güvenerek ettiðim bir telefonla New York'tan ,Tarih Vakfý için düzenlenen bir dayanýþma toplantýsýna para almadan gelip katýlmýþtý.
Ýþte Fazýl Say'ý böyle tanýmýþtým. Þimdi gelelim bugüne...
Bizim toplumumuz þu sýralar biraz fazla ak-kara derdiyle yaralý.
Çoðumuz da zeten ayak uydurduk bu bölünmeye. Kendimizi hemen atýyoruz saflardan birine… Kendi safýmýza eleþtirici bakmak çoðun aklýmýza bile gelmiyor. Belki de gerçek, bu saflardan birine düþmemiþ de daðýlmýþtýr diye düþünmüyoruz hiç. Aslýnda gerçek daðýnýk durumda... Gerçeðin sýnýrlarýný keþfetmek için sakince, empatik düþünmeye çalýþmak, nefsimizi kýyaslamak yeterli. Ama alýþkanlýklar...
Laikçi, dinci ve milliyetçi tutum
Laikçiyseniz hemen Fazýl Say'ý savunacaksýnýz, sanatçýnýn haklý yanlarýnýn yanýnda kimi söz ve davranýþlarýndaki Kemalist düþüncenin tipik halka üstten bakma, seçkincilik, Avrupamerkezci bakýþ, batýcý tutum, rasyonalist indirgemecilik, ulusalcýlýk soslu milliyetçilik kodlarýný görmezlikten geleceksiniz, yanlýþ biçimde 'Ortaçað karanlýðý' edebiyatýna balýklama atlayývermesine bile destek çýkacaksýnýz...
Oysa Ortaçað, evet Avrupa için karanlýktý ama o günün Ýslam dünyasý için deðildi. Çünkü o sýrada Dünyanýn Merkezi Doðu'ydu. Üniversiteler, çeviri ordularý, cebir, astronomi, týp... Batý ise cadýlar ve engizisyonlarý yaþamaktaydý ve barbardý. Fazýl Say'ýn bunu bilmemesi anlayýþla karþýlanabilir çünkü tüm cumhuriyet dönemimiz, bu ortaçað karanlýðý yanlýþ edebiyatýnýn üstüne kurulmuþtur. Türkiye'nin baðýmsýz düþünmeye üþenen tüm aydýnlarý bu bilinen kalýbý tekrarlayýp giderler.
Buna karþý hükümet yanlýsýysanýz hemen Fazýl Say'a tepeden bakacaksýnýz, aðzýnýz yarým yamalak kal dese bile içiniz güle güle diyecek ve onun kaygýsýnda hiç gerçek payý aramayacaksýnýz… Onun Sivas katliamýna karþý, þair Metin Altýok'a yönelik duygularýna ve bunlarýn etkisinde kalarak gösterdiði naif ama içten, duygusal tepkileri abartýlý bulacak ve Madýmak Oteli'nin kebapçý yapýlmasýna karþý çýkanlara yaptýðýnýz gibi ona da uzaylý muamelesi yapacaksýnýz... Köylülerin deðil köylülüðün yaygýnlaþmasýna ses etmeyeceksiniz.
Milliyetçiyseniz, ha Orhan Pamuk ha Fazýl Say diyerek ikisini de ayný kaba koyarken, tutarlý olmak adýna katliamlara arka çýkarak Türklerin alnýna aslýnda bir kara lekeyi kendinizin sürdüðünün farkýnda olmayacaksýnýz... Oysa hem Orhan Pamuk hem Fazýl Say, ikisi de devletimizin, cumhuriyet halýsýnýn altýna süpürdüðü Ermeni Katliamý ve Sivas Katliamý gibi pisliklere kendi yöntemleriyle dikkat çekmeye çalýþmýþlardý. Ama siz zaten her durumda devleti savunup, bireyi teferruat görenlerdenseniz, sizin için sadece "ya sev ya terk et" sloganý temel düstur olmayý sürdürecek... Garip baþka bir nokta, gidecek olanýn da git diyenin de deðiþik dozda kup (Körleþtirici ulusalcýlýk paranoyasý) virüsü'nün etkilerini taþýmasý.
Bu tartýþmada dikkat edilecek þey, Fazýl Say ya da hükümet ya da ona git diyenler arasýnda bir tercih yapmak zorunda kalmadan, üç tarafý da eleþtirebilmeyi baþarmak... Çünkü üç taraf da eleþtirilmeyi hak ediyor, üç tarafýn da eleþtiriye ihtiyacý var... Yanlýþ olan ise körü körüne birinin tarafýný tutuvermek... Hep yaptýðýmýz gibi...
Sanatçýlarý sanatlarýyla yargýlamayý öðrenmek
Fazýl Say, esen %47'lik rüzgarlardan kendine özgü tarzda etkilenip, yurt dýþýna gitmeyi düþünebileceðini belirttiði için deðiþik yönlerden deðiþik tepkiler aldý, alýyor.
Oysa, sanatçýlarý sanatlarýyla yargýlamayý öðrenmeliyiz. Onlar kimi konularda hepimizden fazla duyarlý olduklarý için sanatçý oldular. Fazla duyarlýlýklar kimi anlarda hayat için de fazla olabilirler... Bu, ne hayatýn tamamen doðruluðunu gösterir, ne de duyarlýlýk sahibinin... Onlar sanatçý, onlarý sanatýyla yargýlayalým... Onlar kimi zaman fazla duyarlýlýktan, ortalama algý açýsýndan kolay kavranamayan kimi adýmlar atarlar, kiminde yanlýþ, kiminde doðru ama sonra onu sanata dönüþtürüp, yaþadýklarýný unutur ya da unuttururlar. Biz onlarýn sanatýný býrakýp kimi yaklaþýmlarýnýn peþine düþersek eðer, ya da bununla onlarý fazladan yargýlarsak, iþin dozunu kaçýrýrsak, olanlar bizim için sadece kötü bir politika olur... Üstelik sanatçýnýn sanatýnýn da tadý kayýp gider avuçlarýmýzdan... Öyle kalýrýz.
Orhan Pamuk'u yazdýklarýyla, Fazýl Say'ý da çaldýklarýyla, estetik yönden sorgulayalým, etik ya da politik deðil! Yoksa onlar çoook yaþar, biz epeyi kýsa. Üstelik ruhumuzu da öylesi gýdadan yoksun býrakarak.
Bir sürünün peþine takýlmak kolay. Fazýl Saylarýn Orhan Pamuklarýn gerçeðini keþfetmek zor. Zor olaný seçelim.
Ýlhami MISIRLIOÐLU
Sonradan eklenen not: Nazým Hikmet Oratoryosu'nda, Nazým'ýn Ermeni Tehciri ve katliamý üzerine yazdýðý dizeleri kullanmadýðý söylenince bunu, iyi bir sanatçýnýn köü bir tercihi olarak deðerlendirmiþtim. Yakýn zamanda bir kanalda izlediðim tekrarda Ermeni Karabet usta ile ilgili dizelerin sorunsuz kullanýldýðýný gördüðümü de belirtmeliyim.
17.12.2007
