2006 yýlýnda Tarým Bakanlýðý 5555 sayýlý Tohumculuk Kanunu ile ülkemizde yerel tohumlarýn alýnýp satýlmasýný yasakladý. Gerekçe olarak da bunlarýn sertifikasýz olduðunu ve hastalýk riski taþýdýklarýný öne sürdü. Oysa bu tohumlar yüzyýllardýr bir süreklilik gösteriyorlardý ve hiçbir sorun çýkmadan bu günlere kadar gelmiþti.

Küreselleþen dünyada çok uluslu þirketler sýnýr tanýmýyorlar. Her alanda onlar hegemonya kurmuþlar. Tarým alanýnda da bir kaç þirket genel politikalarý belirliyor ve dünyanýn en ücra köþesinde bile ulaþýyor.

Ýþte bu yüzden diðer birçok geliþmekte olan ülkede olduðu gibi bizim de yerel tohumlarýmýz yasaklandý. Birçok ülkede tohum þirketlerine dur demek için yerel tohum hareketi baþlamýþtý. Ülkemizde de tohumlarýn yasaklanmasýný saðlayan kanun çýktýktan sonra yerel tohum hareketi örgütlenmeye baþladý. Ve tohumlarýn el deðiþtirerek çoðaltýlmasý için Tohum Takas þenlikleri yapýlmaya baþlandý.

Ýlk þenlik Ýzmir-Torbalý Karaot köyünde yapýldý. Daha sonra Çankaya(Ankara), Muðla, Antalya, Fethiye, Bursa, Bayramiç, Seferihisar vs. birçok yerde yapýlmaya baþlandý. En son 4 Ekim 2015 Pazar günü 1. Urla Yerel Tohum Takas þenliði yapýldý. Fakat Doðu Anadolu’da hiçbir örgütlenme olmamýþ ve tohum takas þenliði yapýlmamýþtý.

Batý Anadolu’daki çalýþmalar Ege Ün. Tarým Ekonomisi Öðretim Gör. Prof. Dr. Tayfun Özkaya’nýn öncülüðünde baþladý ve halen Takas þenliklerine danýþmalýk yapmakta ve panellerde katýlýmcý olmaktadýr.

Her þey üç yýl önce ilk kez katýldýðým Bayramiç Tohum Takas Þenliðinde baþladý. Takas’tan bir gün önce çalýþtay vardý. Çalýþtay’a elliye yakýn grup ve STK katýlmýþtý ama Doðu Anadolu’dan gelen ne bir grup ne de bir tek doða dostu vardý. Ve iþte o günden sonra Doðu’da da yerel tohum hareketi örgütlenmesi yapýlmasýnýn gerekli olduðunu düþündüm. Çünkü bu hareket sadece kýyý Ege’de örgütlenerek baþarýya ulaþamazdý. Mutlaka önce ulusal bilinçle ülke genelinde; sonra da uluslararasý düzeyde güç birliði yapýlarak ancak tohum þirketlerinin hegemonyasý kýrýlabilirdi. Bu konuyu arkadaþlarýmýzla sürekli görüþüyorduk.

Bu doðrultuda birkaç ay önce Tayfun hoca ve Dr. Füsun Tezcan Diyarbakýr’da bir konferans verdiler. Konferans çok ilgi gördü. Oradaki doða dostlarýyla dostluklar kuruldu. Diyarbakýr’da da bir tohum takas yapýlabileceði ve yakýn tarihte bir takasa katýlým olmasý konusunda görüþ birliðine varýldý.

Bu Yerel Tohum Hareketinin Doðu illerinde de örgütlenmesinin baþlangýcý olacaktý. 1. Urla Yerel Tohum Takas Þenliðine Diyarbakýr’daki doða dostlarý davet edildi.

Urla etkinliðine Diyarbakýr’dan temsilci olarak Mezopotamya Ekoloji Hareketi Yerel Tohum Komisyonu Genel Basýn Yayýn Koordinatörü Erkan Özgen katýldý.

Az önce ÝMC de Yeþil Bülten programýnda 1. Urla Tohum Takas Etkinliði haberi vardý. Ýzmir ve Diyarbakýr’dan doða dostlarýnýn karþýlýklý barýþ tohumlarýný birbirlerine ulaþtýrdýklarýný gördüm. Lice Domatesiyle Çeþme kavunun kardeþ olduðunu gördüm. Çok duygulandým. Gözlerim doldu mutluluktan. Doða bize tohumlar aracýlýðýyla barýþ ve kardeþliði öðretmiþti. Öylece daldým Tohum Takas þenliði sabahýna gittim…

O gün sabah erkenden uyandým. Gece bölük pörçük uyumuþtum. Sanki bugün bayram vardý. Küçük bir çocuk gibi heyecanlýydým. Giysilerimi giydim, acele kahvaltýmý yaptým, Erkan’ý almaya gittim.

Telaþtan arabanýn dikiz aynasýný düzeltmeyi unutmuþum. Iþýklarda fark ettim. Coþkuluydum ama bir yaným tedirgindi. Urla’da geçen yýl yaþanan olaylarý düþününce içimi bir sýkýntý kaplýyordu. HDP seçim bürosu açtýrýlmamýþ ve olaylar çýkmýþtý. Ya yine olay çýkarsa. Ya Erkan’a bir þey olursa. Daha bir buçuk yaþýnda bebeði vardý. Her gün yaþayabileceðimiz ve önceden kestiremeyeceðimiz þeyler bizi paranoyak yapýyordu. Bu durum Suruç katliamýyla baþlamýþtý.

Erkan bir önceki günü çok yoðun geçirmiþti. Tohum paketleme, Seferihisar belediye baþkanýný ziyaret, akþam da EGEÇEP’li doða dostlarýyla buluþma falan derken bitap düþmüþtü. Ona deniz kenarýnda bir kahve ýsmarlayamadým. Önce Sahil Evleri’ne gittik. Kahvesini deniz kokusunu içine çekerek içti. Çok mutlu olmuþtu. Acelemiz vardý, fazla oturamadýk.

Yola koyulduk. Otobandan kýsa bir sürede Urla’ya vardýk.

Arabayý Necati Cumalý’nýn aný evinin önüne park ettik. Ev kapalýydý. Erkan’a evi gezdiremedim.

Sanat sokaðýndan geçerek tarihi Malkaca pazarýna ulaþtýk. Burasý daire þeklinde, etrafý birkaç küçük lokanta ve dükkanla çevrili küçük sayýlabilecek bir alandý. Solda Seferihisar standýný gördüm. Þevket yanýndaki standý bize ayýrmýþtý. Þenliðe ilk kez katýlan konuðumuza yardýmcý olacaktý. Ben tertip komitesinde olduðum için diðer stantlarý dolaþacak, biraz da þenliði sosyolojik olarak gözlemleyecektim. Henüz okul bitmemiþti ama ben sosyolojik çalýþmalarýma  baþlamýþtým bile.

Erkan “Mezopotamya Ekoloji Hareketi Yerel Tohum Komisyonu” yazan afiþi masanýn önüne iliþtirdi. Çok güzel hazýrlamýþ olduðu renkli ve yörelerinin sebzelerinin olduðu broþürleri masaya yerleþtirdi. Ýkimiz de çok telaþlýydýk. Þöyle bir masalarý dolaþtým. Tertip komitesindeki arkadaþlarýn masalarýna ve uzaklardan gelen katýlýmcý yerel tohum gruplarýna merhaba dedikten sonra Diyarbakýr standýna geri döndüm. Planým Erkan’a biraz yardýmcý olmak, sonra da kendi iþlerimi yapmaktý. Biraz paketlenmeyen tohum kalmýþtý. Onlarý küçük torbalara koyup etiket yapýþtýrmaya baþladýk. Ziyaretçiler de yavaþ yavaþ gelmeye baþladýlar. Takas saat on ikide baþlayacaktý. Bizim masaya çok ilgi vardý. Her gelen bir þeyler soruyordu.

Bir ara bir genç geldi masamýza. 20-25 yaþlarýnda bir erkek. Broþürdeki karpuz resmini gösterdi’. Bu Diyarbakýr yöresi deðil! Ben bilirim’ dedi. ‘Sen nerelisin ki ‘dedim. Ben Türküm dedi. Niyetini anlamýþtým. Çok sevimliydi. Temiz bir yüzü vardý. Diyarbakýr masasýnýn varlýðýndan rahatsýz olmuþtu sanýrým. ’Tamam dedim, sen haklýsýn buraya yanýþ yazýlmýþ olabilir, düzeltiriz, sað ol uyardýðýný için’.Bir þey demedi, yüzüme baktý öylece masum masum ve çekti gitti yanýmýzdan. Erkan bunu görmemiþti. Ona söylemedim. Üzülebilirdi.

Erkan þaþkýndý. Ýlk kez katýlýyordu bir takas þenliðine. Çok yoðun ilgi vardý kendisine ve gelen tohumlara. Hele de masada kanlý canlý duran kocaman Lice domatesi ilgi odaðý olmuþtu. Her gelen onun tohumundan istiyordu. Öyle kalabalýktý ki masamýz ne yapacaðýmýzý þaþýrdýk. Bir taraftan gelenlere bilgi veriyordu Erkan bir taraftan tohum daðýtýyorduk. Tohumlarýmýz yetmiyor, hazýrladýðýmýz poþetleri iki kiþiye tekrardan pay ediyorduk. Ben, beni tanýyanlar, arkadaþlarým, dostlarým geldikçe iyice telaþlanýyordum. Onlarla ilgilenemiyordum. 25 yýldýr görmediðim bir dostum geldi, ona sadece hoþ geldin diyebildim. Nereye yetiþeceðimi þaþýrmýþtým. Tohum verenler alanlar baþýmý kaþýyacak zaman yoktu.

Bademler köyünden bir bisküvi kutusu dolusu çeþitli tohumlar geldi. Bir kýsmýný aldýk, geri kalanýný daðýttýk. Erkan’ýn sýrt çantasý çeþit çeþit tohumlarla doldu taþtý. Çeþme kavunu, börülce, kýnalý bamya, þevketi bostan (yöresel çok pahalý bir ot) vs. gibi Ýzmir yöresine ait tohumlardý hepsi.

Çok þaþkýndýk. Hiç böyle bir þey beklemiyorduk. Kendiliðinden geliþen bir durumdu bu. Diyarbakýr yazýsýný görenler akýn akýn barýþ tohumlarý getiriyorlardý. Ne çok barýþ isteyen, özleyen güzel insan varmýþ meðerse Ýzmir’de. Bu takasta bunu gördük. Kalabalýk epey daðýlmýþtý. Þöyle bir nefes alalým dedik. Hiç bir þey izleyememiþtik. Masamýza olan yoðun ilgiden çok yorulmuþtuk. Ben baþka hiçbir standa gidemedim. Çok yoðun olduðu için Erkan’ý yalnýz býrakamadým çünkü. Bir ara Tayfun hocanýn konuþmasýnda “Aramýzda ta Diyarbakýr’dan gelen konuklarýmýz var” dediðini duydum. Bir de çocuklarýn birer sebze olduklarý gösterileri. Onun dýþýnda sanki þenlikte deðildim. Bu aþýrý ilgiden dolayý etrafý görecek halim yoktu.

Kýsa bir sürede vereceðimiz tohumlar da bitmiþti. Hepsi kapýþ kapýþ gitmiþti.

Sonra bir kadýn geldi. Elinde bir ayakkabý kutusu. Kapaðý açtý, içi aðzýna kadar Çeþme kavunu tohumu dolu. Yediði kavunlarýn çekirdeklerini hep kurutup biriktirmiþ. Bir de yeni dünya, erik kayýsý falan çekirdekleri var baþka kavanozda.

Hepimiz çok þaþýrdýk. Bu kadar çok tohum getiren olmamýþtý. ’Alýn bunlarýn hepsini Diyarbakýr’a götürün. Bunlar da bizim barýþ tohumlarýmýz’ dedi. Büyük bir kýsmýný Erkan aldý, çantasý iyice dolmuþtu bunlarý da sýkýþtýrdý. Geri kalanýný daðýttýk.

Alan tamamen boþaldý. Çok yorulmuþtum. Menüsküs olan dizim iyice aðrýmaya baþlamýþtý. Bu kadar uzun süre ayakta kalmamam gerekiyordu. Ama ne gam. Öyle mutluydum ki. Yýllardýr özlemini çektiðimiz tohum kardeþliði gerçekleþmiþ Lice domatesi ve Çeþme kavunu kardeþ olmuþtu.

Urla’da yaþayan doða dostlarý akýn akýn barýþ tohumlarý getirmiþler adeta Diyarbakýr’a tohum göndermek için yarýþmýþlardý. Bacaðýmýn aðrýsýný takas bitince fark ettim. Oradaki kahveye oturduk. Erkan’ý Türkiye de yerel tohumlar konusunda ilk tez çalýþmasý yapan Zerrin’le tanýþtýrdým. Koyu bir sohbete daldýlar. Zaten Erkan hem Mezopotamya Ekoloji hareketini hem de tohum çalýþmalarýný ha bire anlattý soranlara. Erkan’ýn artýk konuþacak hali kalmamýþtý. Zerrin gitti.

Son bir iþimiz kaldý, Erkan’ýn raporuna yardým edeceðim. Raporu da hazýrladýk. Akþam olmaya baþladý. Çok acýkmýþýz. Bütün gün telaþtan yemek yemeði unuttuk. Kahvenin bitiþiðindeki köftecide yemelerimizi yedik.

Ýþyeri sahibi kadýn da masayý toplarken Erkan’a sorular sordu. Erkan onunla da epey sohbet etti; çalýþmalarýný anlattý. Herkes bu yabancý konuðu ve çalýþmalarýný çok merak ediyordu. Erkan da býkýp usanmadan heyecanla anlatýyordu. Bu yoðun ilgiden çok mutlu olduðu her halinden belliydi. Erkan çocuklarýna Urla’dan oyuncak giysi falan aldý. Bir de köprübaþýndaki balýkçýdan balýk aldý.

Akþam dönecek. Hemen yola koyulduk. Narlýdere Sahilevleri’nde gün batýmý bir çay ýsmarladým Erkan’a. Çok keyif aldý. 10 dakika kadar oturabildik ancak sahilde. Doðru havaalanýna. Erkan gitti. Saat sekiz olmuþtu.

Eve gelince dinlenmeden ÝMC haberini ve Yeþil Gazete haberlerini hazýrladým. Yerel Tohum Derneði’nden arkadaþým Hakan Tohum Takas Þenliðinde çekimler yapmýþtý. Ama Aydýn’a düðüne gitmiþti takastan sonra. Montaj yapamayacaktý, yarýna kalmýþtý. Yeþil Gazete’ye haberi ve fotoðraflarý yolladým ve iyice aðrýmaya baþlayan dizime merhem sürerek yattým. Takasý ve Diyarbakýr standýndaki ilgiyi düþündükçe gülümseyerek ve baharda Diyarbakýr’da yapacaðýmýz takasýn hayalini kurarak uyudum.

Sabah ilk iþ Hakaný aradým. Uyandýrabilene aþk olsun. Öðleye doðru ancak kalktý. Hemen montajý yapýp verdiðim mail adresine yollamasýný istedim. ‘Yok hocam, öyle kolay deðil biraz sürer’ dedi. ‘Kýsa bir þeyler ayarla’ dedim ‘bakalým’ dedi. ÝMC’yi aradým. ‘Bugün yeþil bültene yetiþmez, yarýn da haber için geç olur’ dediler. ‘Ama yarýn yeþil bülten dýþýnda bir haberde olabilir belki’ dediler.

Türkiye’deki tek yeþil bülten bizim haberi veremiyordu. Barýþ tohumlarýmýzý göremeyeceklerdi milyonlar. Çok üzüldüm. Gözlerim doldu. Yaptýðýmýz çalýþma yarým kalmýþtý. Doða bize farkýnda olmadan barýþý öðretmiþ ama biz bunu baþka doða dostu güzel insanlara gösterememiþtik. Öyle üzgün akþam oldu. Ertesi gün bir telefon. Sevgili Özlem bu gün sizin haberi Yeþil bültende vereceðiz dedi.

Çok sevindim. Harika bir sürpriz oldu bu benim için. Hiç beklemiyordum. Mutluluktan kanatlanýp uçuyordum sanki mavi gökyüzünde. Üç buçuðu zor ettim. Program baþladý. Sanki izlediklerimi hiç bilmiyormuþ gibi pür dikkat izledim. ‘Aaaa Fatma ana domates tohumu ve onun ölmeden önce yaptýðý tohum çýkýnlarý da ekranda’. Çok duygulandým bu güzel kadýný hatýrlayýnca. Kendisi kanserden öleceðini biliyordu ama yine de her yýl olduðu gibi tohumlarýný almýþ kurutmuþ ve rengarenk bez parçalarýna sarýp baðlayarak saklamýþtý. Fatma ana öldü ama tohumlarý yüzyýllarca yaþayacak. (Çýkýnlardaki bir domatesin adýný okuyamadýk. Fatma ananýn yazýsýný sökemedik. Biz de tohum toplayan kadýnlar olarak o domatese ‘Fatma Ana Domatesi’ ismini verdik.)

Tayfun hoca ve Erkan telefonla habere baðlandýlar. Tayfun hoca genel yerel Tohum çalýþmalarýndan ve takas þenliklerinin öneminden konuþtu. Erkan’ýn o heyecanlý coþkulu ve sevinç dolu sesini hiç unutmayacaðým. Þöyle diyordu: ’Ýzmir’e barýþ tohumlarý götürdük! Meþhur Lice domatesi tohumu ve Meþhur Çeþme kavunu kardeþ oldular. Þenlikteki halk bize çok ilgi gösterdi. Bize pek çok barýþ tohumu verdiler. O kavun tohumlarýný Lice’de yetiþtirip bir dahaki sene þenliðe getireceðiz ve beraber yiyeceðiz. Seferihisar belediyesi bize destek olacak Diyarbakýr’da Yerel Tohum Þenliði yapacaðýz.’ Sesi titriyor ama mutluluktan uçuyordu. Program bitti.

Derin bir nefes aldým. Çok mutluydum. Çünkü ülkenin kan gölüne döndüðü bu karanlýk günlerde uzaklarda bir ýþýk görünüyordu. Hep beraber o ýþýða doðru koþmalýyýz, barýþý örgütlemeliyiz dedim içimden.

Doða bize barýþý ve kardeþliði öðretmiþti. Onca barýþsever güzel insan akýn akýn masamýza barýþ tohumlarý getirerek Diyarbakýr’a yollamýþlardý. Bu kendiliðinden geliþen çok güzel bir sürprizdi. Ben olay çýkacak, Erkan’a bir þey olacak, bebeði okuldaki öðrencileri öksüz kalacak diye paranoyakça þeyler düþünürken o sýrt çantasý tepeleme dolu barýþ tohumlarýyla dönmüþtü evine.

Güzel insanlar ayakkabý kutularýnda para deðil barýþ tohumlarý taþýmýþlardý.

Bu satýrlarý dizimde buz torbasýyla yazýyorum. Menüsküs aðrým dayanýlmaz oldu. Bugün gidip MR çektirdim .Doktor dizine çok yüklenmiþsin, küçük bir operasyon yapalým, dedi. Yaptýrmadým. Topallayarak evin içinde dolaþýyorum. Ama hiç umurumda deðil. Çok mutluyum. Yüzlerce barýþ tohumu ekilecek baharda topraklarýmýza. Taa izmir’den Diyarbakýr’a. Birazdan yataðýmda baharda Diyarbakýr’da yapacaðýmýz tohum takas þenliðinin hayalini kurarak uyuyacaðým. Düþümde Sümerpark‘ta (10 dekarlýk alana sahip bir çok sosyal aktivitenin ve devasa bir kütüphanenin olduðu harika bir yer) büyük bir halaya durmuþuz. Ýzmir’liler halay baþýna dikkatlice bakarak halayý öðrenmeye çalýþýyorlar. Diyarbakýr’lýlar onlara gülüyorlar. Az önce de Ege’nin zeybek oyunlarý oynanmýþ. Müzikle coþuyor, kahkahalar atýyoruz. Gülüþmelerimiz gökyüzünde yankýlanýyor. Halaydan sonra kocaman bir sofrada iþtahla yemeklerimizi yiyeceðiz. Dicle nehri kývrýlarak akarken bize gülümsüyor, Hevsel bahçeleri hafifçe salýnarak selam veriyorlar… 

 

Göknur YAZICI

18.10.2015

 

Son Güncelleme Tarihi: 19 Ekim 2015 13:31

 

Yorumlar
Uyarý
Yorum yazabilmek için üye olmalý ve oturum açmalýsýnýz. Eðer sitemize üye deðilseniz buraya týklayarak hemen üye olabilirsiniz. Eðer üye iseniz oturum açmak için buraya týklayýn.