Suçlu ama ondan lütfen nefret etme
19 Nisan 2009 23:52 / 1629 kez okundu!
OKUYUCU-THE READER
YÖNETMEN: STEPHEN DALDRY
OYUNCULAR: KATE WINSLET, RALPH FIENNES, DAVID CROSS
Holokost Yunanca kökenli, kurbanlarýn yakýlarak Tanrýlara adandýðý ayinleri tanýmlamak için kullanýlan bir sözcük. Ýkinci Dünya savaþý sonrasý Anglo-saksonlar tarafýndan, Almanlar tarafýndan sistematik bir þekilde yakýlan milyonlarca Yahudi ve azýnlýk insanýn ortak kaderini tanýmlamak için benimsendi.
Yetmiþli yýllarýn sonunda gösterilen dört bölümlük bir TV dizisi bu sözcüðü tüm dünyaya benimsetti. Bu dizinin dönemin Milli Cephe Hükümeti tarafýndan ülkemizde gösterimine izin verilmedi. Amerikan Sinemasý’nda bu konu üzerine çevrilmiþ onca film arasýnda toplama kamplarýnda yaþanmýþ olan dehþet, Almanlarý kendi geçmiþleri ile bir hesaplaþmaya mecbur etti. Almanya’nýn resmi tarih kitaplarýnda yer almayan bu geçmiþi bu filmlerin kýlavuzluðunda keþfetti yeni nesiller. Nazilerin acýmasýz olduðu bu filmlerde seyircinin empati kurmayý baþardýðý herhangi bir Alman suçlu olmadý. (2).jpg)
Anýmsayabildiðimiz kareleri þöyle bir gözümüzün önünden geçirelim; Schindler Liste’sinde Ralph Fiennes’in canlandýrdýðý Nazi subayý Amon Goeth evinin balkonundan tutuklu Yahudileri büyük bir haz ile avlar, Piyanist’te sokaðýn ortasýnda Polonyalý Yahudilerin kafasýna kurþun sýkan Naziler, savaþ içinde geçmeyen konusuna raðmen Marathon Man’de Laurence Olivier’in canlandýrdýðý acýmasýz ve katil ruhlu yaþlý Nazi Weisser Engel seyircide her zaman nefret uyandýrmýþ karakterler olarak yer etmiþtir hafýzalarda. Okuyucu, tüm bu ezberleri bozmaya aday bir film. Ýlk kez bir Nazi suçlu seyirciden bir empati, anlayýþlý bir yaklaþým talep ediyor. Bernhard Schlink’in çok ödüllü ayný adlý romanýndan sinemaya uyarlayan Stephen Daldry, baþ karakter Hanna Schmitz’i Kate Winslet’in olaðanüstü oyunculuðuna emanet etmiþ. Winslet bu yýl kendisine Oscar Ödülü’nü kazandýran rolde tek kelime ile harikalar yaratýyor. Karakterin seyircide yarattýðý özdeþleþme duygusu büyük ölçüde bu olaðanüstü performansýn bir eseri oluyor.
Ýkinci Dünya Savaþý’nýn bittiði günlerde onbeþ yaþýndaki Michael Berg kendisinden yaþça çok daha büyük Hanna ile cinselliði tadar ve öðrenir. Hanna oldukça farklý davranan bir kadýndýr, þefkat ve sertlik onun davranýþlarýnda içiçedir. Günün birinde kadýn aniden ortadan kaybolur. Yýllar geçer Michael hukuk öðrenimi sýrasýnda öðrencilerin gözlemci olarak katýldýklarý bir savaþ suçlularý mahkemesinde Hanna’nýn SS memuresi olarak çalýþtýðýný ve 300 yahudinin yanmasýna göz yumduðunu öðrenir. (1).jpg)
Hanna karakterinin yarattýðý empati öncelikle iþlediði suçun aðýrlýðýný dürüstçe kabul etmesi yanýnda okuma yazma bilmemesine raðmen yazmadýðý bir raporu üstüne alma cesaretinden kaynaklanýyor. Örneðini çok kez izlediðimiz bir savunma yapýyor: ‘onlarý serbest býraksaydým, kaos olurdu’ þeklinde sadece mecburen görevini yerine getirdiðini söylüyor. Okuma yazma bilmediði için toplama kampýnda çalýþmaya mecbur býrakýlan Hanna seyirci gözünde acizleþiyor. Kötü kaderinin kurbaný durumuna sokuyor. Bu Katarsis duygusunun ortaya çýkmasý için yönetmen Daldry oldukça çabalamýþ. Tersine bir duygunun olmamasý için kadýnýn Ausschwitz geçmiþi hakkýnda hiçbir görsellik sunulmuyor. Olay bir gazete haberi gibi geçilmiþ. Sonuçta her savaþ suçlusu acýmasýz bir SS deðildir ortaya çýkýyor. O da katledilen milyonlarca insan gibi bir kurbandýr.
Ýki karakteri paylaþan üç oyuncu da mükemmel performanslar ile filmi sýrtlýyor. Michael’in gençliðini oynayan David Kross Winslet’le oynadýðý cüretkar sahneler de dahil hepsinin altýndan baþarý ile kalkýyor. Fiennes ise yetiþkin Michael Berg’de kafasý karýþýk, yaþamýný bir türlü düzene koyamamýþ adamda kendisinden alýþtýðýmýz baþarýlý performanslarýndan birisini tekrarlýyor. Winslet ise geçmiþinden ve bugününden kaçan yalnýz Hanna’yý az rastlanýr bir ruhla canlandýrýyor.
Okuyucu, bir çok yönüyle etkileyici bir film. Tek eksikliði ise Hanna karakterinin dizaynýnda ortaya çýkan duygu sömürüsü olsa gerek. Özdeþim ve katarsis seyircinin birkaç saat için gerçekleri gözden kaçýrmasýna neden olabiliyor. Önemli olan gerçeði tümüyle yitirmemek.
Emin Yeðinboy
19.04.2009
