|
habibtaskin
|
HEMÞÝN ÖYKÜLERÝ
Kitaplar arasýnda gezinirken elime ‘Hemþin Öyküleri’ adlý bir kitap geçti. Kitabý birinci alýþ nedenim benim de bir Hemþin’li olmamdan kaynaklý. Ýkincisi Hemþin öyküleri neyi anlatýyor idi.
Mahir Özkan, 24 öyküyü Türkçe ve Ermenice kaleme almýþ, kitap Aras yayýnevinden çýkmýþ, 336 sayfa.
Þu metni kitaptan aldým:
“Hemþin Ermenicesiyle kaleme alýnan öykülerde yazarýn, yer yer Ermenice yazý veya konuþma dilinden sözcükler de kullandýðý ve kitaptaki yazýmýn (Latin veya Ermenice harflerinin) Hemþin Ermenice aðzýndaki sesleri veya söyleniþleri büyük bir yaklaþýkla karþýlasa da tam olarak yansýtma iddiasýnda olmadýðý göz önünde bulundurulmalýdýr…”
UNESCO, 2010 yýlýnda güncel verilerle 'Tehlike Altýndaki Diller Atlasý' baþlýklý bir araþtýrma yayýnlandýðýný ve dünyada halen var olan yüzlerce dilin yok olma tehlikesi ile karþý karþýya bulunduðunu, Türkiye’de unutulmaya yüz tutmuþ 15 dilden birinin de Hemþince olduðunu ifade etmiþtir.
Doðu Karadeniz sadece Lazlardan oluþmamaktadýr. Gürcü, Hemþinli, Rum ve Ermenilerden de oluþmaktaydý. Osmanlý Ýmparatorluðu’nun iþgaliyle Lazika krallýðý son buldu. Bundan sonraki süreçlerde zamanla Ýslamlaþtýrma, Türkleþtirme politikalarý gündeme geldi. Bu, asimilasyon ve dilin inkârý anlamýný da taþýr. TC devletinde de halen devam etmektedir.
Hemþin Öyküleri bu baðlamda önemli bir yapýttýr, okunmasý gereken bir kitaptýr. Kitap, genel olarak, Doðu Karadeniz de yaþayan halklarýn, o yýllarda yollarý olmayan köy ve mezralarda, daðýn en ücra köþelerinde doðaya, iklime karþý mücadelelerini de anlatýyor. Esas olarak ailelerin, diðer ailelerle birlikte tarladaki fýndýðý, çayý Gor ‘imece’ usulü toplamalarýný, kardan dað köylerinin yollarýnýn kapanmasýný, geceleyin ev halký ya da komþularýn bir araya gelerek çay içerken geçmiþte yaþanmýþlýklarý masal, öykü tadýnda anlatmalarý, buna korkuyu, efsaneleri de zaman zaman katarak betimlemelerini kaleme alýyor. Korku masallarý anlatýrken anlatanýn ve büyüklerin de anlatýmlarýndan korktuðunu sayfa aralarýnda görmek mümkün oluyor.
Mahir Özkan anlatýmlarýnda o yýllarda evlerde elektriðin olmadýðýnýn, ayrýca yoksulluðun altýný çiziyor. Babasýnýn, daha doðrusu ailesinin çocuklarýný zor koþullarda okuttuðunu da aktarýyor. Bir öyküsünde, tesadüfen okul arkadaþlarýyla gittiði yerde kahramanýmýz, lokantada çeþit çeþit yemek yerken babasýnýn ekmek arasý helva yediðini görür ve gücüne gider. Gelirleri iyi olmayan ailelerin çocuklarý da öðlenleri ekmek arasý helva yemektedir, çünkü en ekonomik yiyecek budur.
Mahir Özkan’ýn kitabýný okuyunca kendimi ister istemez geçmiþin bir yolculuðunda buldum. Pazar, Hemþin, Badara mahallesinde elektrik olmadýðý için lüks ispirto ya da gaz lambasý ýþýðýnda odalarýn birinde otururken birçok masal, öykü anlatýlýrdý. Akrabalarýn evlerine gittiðimizde de öykü, masallarýn farklý biçimleri anlatýlýrdý. Kadýnlar ve biz çocuklar korkardýk. Kimileri bunu açýktan söyleyerek kabul ederlerdi. Tuvaletler evin dýþýndaydý. Çocukken devamlý birisiyle tuvalete giderdim. Kapýsýný aralar, el feneri ýþýðýnýn içeri vurmasýný saðladýðým halde anlatýlanýn etkisinde kalýrdým. Sanki aþaðýdan bir canavar gelip beni içine alacakmýþ hissine kapýldýðým için ara sýra aþaðýya bakardým. Mümkün olduðu kadar gece çiþim gelse de sabaha kadar o korku yüzünden tutardým. Ben anlatýlanlarý unuttum. Aklýmda daha farklý, unutamadýðým, tanýk olduðum anýlarým var. Mahir Özkan’ýn kitabýný okurken duygulandýðýmý itiraf etmeliyim. Keþke o anlatýlanlar hatýrýmda kalsaydý.
Her dönemin yaþanmýþlýðý vardýr, hem de derin izler býrakarak. Hiçbir dil asimilasyona uðramadan yazýlmalý, yaþatýlmalýdýr. Dil zenginliktir, kültür birikimidir, halklarýn tarihini içinde saklar, birey dili ile düþünür, dünyayý algýlar.
Her þey insaný sevmekle baþlar. Eline saðlýk Mahir Özkan!
Hüseyin Habip Taþkýn
Yazarevi Topluluðu Derneði üyesi
|
Sitemizde yayýnlanan yazýlar, yazarlarýný baðlar.
