Son çalışmalarla kafein
25 Haziran 2012 13:47 / 2957 kez okundu!
En fazla araştırılan gıdaların başında gelen kafein, araştırma sayısının artmasıyla ve farklı sonuçların elde edilmesiyle kafaları karıştırmaktadır. 63 çeşit bitkide bulunabilen bu bileşik herkesin bildiği çikolata, kahve, çay, kolalı içeceklerde de vardır. Farmakolojik açıdan metilksantin, ksantin grubu bir uyarıcıdır.
Kafeinin son zamanlarda en çok konuşulan antioksidanlık özelliği. Bununla ilgili yapılan çalışmalardan biri, sebze – meyve – kuruyemiş – baharat – yağlar ve diğer genel besin maddelerini içine alan bir araştırmada antioksidan özelliğiyle kahve birinci sırayı almıştır. Birleşmiş milletler tarım departmanı da verileri karşılaştırmış ve sonucun doğruluğunu kontrol etmiştir. 158.000 üyeye sahip Amerikan Kimya Birliği aşağıdaki tabloyu onaylamıştır.
Kafeinin farmakolojik etkileri geçici olup birkaç saat içinde kaybolur. Yani vücutta depolanmaz. Kafeinin yarı ömrü alınan kafeinin yarısının vücuttan atılması için geçen süredir. Bu da 3 – 4 saat olabilir. Fakat sigara kafein metabolizmasını hızlandırdığından yarı ömrünü kısaltır.
Kafein, analjezik, iştah kesici ve merkezi sinir sistemi uyarıcılarında bulunur. 1-2 mg/kg kafein normal uyuma saatini 2 saat ilerletir. Ki bu da ortalama 2 fincan kahveye denk gelir. Kişi yorgun ise 2 – 3 mg/kg kafein tüketimi yeterli uyarıcı etkiyi yaparken, 0.5 mg/kg kafein alımı ki bu düşük doz olarak belirtilir uyarıcı etkiyi yapmaya yeterlidir. Hamilelerde <200 mg olması önerilirken 150 – 200 mg arası letal doz (öldürücü doz) olarak belirtilir.
.jpg)
Kafeinin merkezi sinir sistemine etkisi doğal olarak oluşan adenosin üzerine antagonist etkisidir. Kafein alımı durdurulursa adenozin reseptörleri boş kalacağından etkisi baskın hale gelerek hiperkativiteye bağlı dikkat verememe gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Kafeinin yağ hücrelerini küçülterek trigliserit miktarını azaltıcı özelliği %84 oranında içerdiği PARAXANTİNE den kaynaklanır. Yağ yakımı hızlandıkça kanda serbest yağ asitleri ve gliserol yükseltir. İnsanda kafeinli içeceklerin trigliserit seviyesini düşürürken kolesterol seviyesini biraz yükselttiği bildirilmiştir. Serum lipoproteinleri üzerine herhangi bir etkisi saptanamamıştır. Aynı zamanda CO2 üretimini arttırır. Enerji harcamasındaki bu artış yağ ve şekerin daha fazla yıkımının bir sonucudur.
Kafeinin insan metabolizmasına etkileri:
> Lipit yıkımının ve oksidasyonunun artışı
> Adrenalin salgısının yükselişi fakat noradrenalinin değişmeyişi
> Kalp kasının kasılması
> Kan akışının hızlanması
> Vücut ısının yükselmesi
> Efedrin ile sinerjik bir etkiye sahip olduğundan obezite tedavisinde kullanılır.
Kafeinin bağımlılık etkisi yoktur ancak aniden kesilmesi durumunda birkaç gün sürebilen baş ağrısı, yoğunluk ve uyuşukluk halleri devam edebilir.
Amerikalılar ortalama günlük 200 mg, yetişkinler de 2.4 mg/ kg kafein tüketirler. Çocuklar ise 1.1 mg/kg kafein tüketirler.
Kan damarlarını genişlettiği nedeniyle hücrelere daha hızlı kan akışının sağlanmasıyla hızla enerji tüketilebileceği nedeniyle Dünya Doping Federasyonu (WADA) tarafından yasaklı madde listesinde yer almıştı, fakat şuan o listede yer almamaktadır. NCAA ve IOC kafein ile ilgili maximum 800 mg (günlük 8 fincan) ile sınırlama getirmiştir. (1 ocak 2004) en iyi etkinin 4 – 6 fincan da görülebileceği netleşmiştir. Günümüzde araştırmalar, 2-3 fincan kafein tüketilmesinin faydalı olacağına dair çalışmalar sunmuştur. Kimi çalışmalar adet öncesi sancıyı (dismenore) 3 – 4 fincan kahvenin arttırdığını göstermiştir.
Fazla alınımı:
> Kalsiyum ve demir emilimini engeller
> Diüretik etkisiyle kalsiyum depolanmasını olumsuz etkiler
> Birinci trimestrda ani düşük riskini arttırmaktadır. (1 – 2 fincan baz alınmıştır.) Günde 5 fincandan fazla içenlerde % 220 oranında riskin arttığı görülmüştür. İlk 3 aydan sonra alımından herhangi bir sıkıntı görülmemiştir.
Kolalı İçecekler
(330 ml) Kutu Kola 60 mg
(330 ml) Diet Kutu Kola 27,5 mg
Kahve
Türk Kahvesi (100 ml) 73 mg
Nescafe (180 ml, 1 tatlı kaşığı) 57 mg
Filtre Kahve (180 ml) 185 mg
Kafe Latte (240 ml) 35 mg
Kafeinsiz Nescafe (1 tatlı kaşığı) 2 mg
Espresso (50 ml) 67 mg
Çay
Poşet Çay (5 dk demlenmiş) 33 mg
Poşet Çay (1 dk demlenmiş) 20 mg
Demlenmiş Siyah Çay 35 mg
Yeşil Çay 30 mg
Kakao ve Çikolata
Çikolatalı süt (240 ml, 1 su bardağı) 8 mg
Çikolata (30 g, sütlü-bitter) 8-20 mg
Diğer
Enerji içeceği (250 ml) 80 mg
Orta düzeyde kafein alımı (300 mg) sağlıklı, sağlık problemi olmayan tüm insanlar için güvenilirdir. Kafein duyarlılığı kişiye göre değişkenlik gösterebildiğinden bazen düşük dozda tüketimi bile kişide istenmeyen durumlara neden olabilir. Ayrıcalıklı durum dediğimiz gruba yaşlılar, çocuklar ve hamileler girer. Çocuklar için tüketilebilecek kafein miktarı günlük 35-40 mg'ı geçmemelidir.
HERKES HERŞEYDEN BİRAZ BİLEBİLİR, ANCAK HERKES BİR TEK ŞEYİ EN İYİ BİLİR.
Kafein tüketiminizin fazla olduğunu düşünüyorsanız bir diyetisyen eşliğinde miktar ayarlaması yapılmalıdır.
SEVGİLERİMLE ENERJİ VE MUTLULUK DOLU BİR HAFTA DİLERİM…
Begüm KURAN, Diyetisyen
25.06.2012
