TAÞLAR MESÝRESÝ

19 Ocak 2021 20:14 / 1991 kez okundu!

 

 

Þâir Nigar, “Yine taþlarda öyle bir günde/Ýçtima eylemiþti çok kiþiler/ Kimi sâkin, kimisi pek zinde/ Gülüyor söylüyordu bir þeyler” der, Taþlar Mesiresi’nde.

Kalbimde bu dizeler, dilimde duayla dolaþtým Ýzmir’in gömüye kapalý Gaziemir mezarlýðýný. Anneme uðradým, ananemle ayný kabirdeler, oradalar mý sahiden? Ah bizim bu, kendimizi kandýrýþlarýmýz…

 

****

 

TAÞLAR MESÝRESÝ

 

 

Þâir Nigar, “Yine taþlarda öyle bir günde/Ýçtima eylemiþti çok kiþiler/ Kimi sâkin, kimisi pek zinde/ Gülüyor söylüyordu bir þeyler” der, Taþlar Mesiresi’nde.

Kalbimde bu dizeler, dilimde duayla dolaþtým Ýzmir’in gömüye kapalý Gaziemir mezarlýðýný. Anneme uðradým, ananemle ayný kabirdeler, oradalar mý sahiden? Ah bizim bu, kendimizi kandýrýþlarýmýz…

Anne sinesi soðuyunca anlýyor kiþi, artýk çocuk olmadýðýný, bundan böyle yetiþkinliðe müebbed olduðunu. Bu küçük kabristan yerleþim yerinin ortasýnda. Hayattakilerle, duvarýn dýþýndan geçen pattiz sovancý ve sütçüüü’yle uyumlu, sanki sâkin bir mahalle. Dýþarý mahalleler gibi altýyla üstüyle rastgele olan bu yerde sürekli hýsým gömüsü yapýlýp, yeni taþlar dikiliyor, bunlar iki âlem arasý özel kalem gelen evraký gibi. Belki giriþe sevgili G.Akýn dizeleri düþülse yaraþýr: ‘Düþünmeden, konuþmadan yaþayanlar/ Düþünmeden, konuþmadan yaþayanlarýn geleceðini bekliyor…’

Eski yazýlýlar baþta olmak üzere, kabir baþucundaki taþlarda yazanlarý hep merak etmiþimdir. Son bir söz, son çýðlýk, arz-ý hal olarak görürüm onlarý. François Villon’un Asýlmýþlarýn Balladý’ný anýmsarým(çevirisi O.Veli’nin) Onca uzun þiir bir taþa sýðmaz, ben onu dünyamýzýn tüm asýlmýþlarýnýn ortak mezartaþý diye algýlarým: "Olmayýn bu kadar katý yürekli/ Ey dünyada kalan insan kardeþler; Allah da sizden razý olur belki/ Sizler acýrsanýz bizlere eðer: Þurada asýlmýþýz üçer beþer/ Kuþ südüyle beslenen þu bedene/ Bir bakýn daðýlmadan günden güne; bakýn kül olan kemiklerimize/ Gülmeyin dostlar bu hâle düþene: Tanrý’dan maðfiret ileyin bize/ Kanun nâmýna öldürüldük diye/ hor görmeyin bizi, kardeþ bilin/ Dünyada herkes akýllý olmaz ya/ Biz de böyle olmuþuz, neyliyelim/ Madem alnýmýza yazýlmýþ ölüm/ Ýsa Peygambere dua edin de/ Yanmaktan cehennem ateþlerinde/ Esirgesin bizi, acýsýn bize/ Etmeyin, iþte ölmüþüz bir kere/ Tanrý’dan maðfiret dileyin bize/ Görmedik bir gün olsun rahat yüzü/ Yaðmur sularýnda yýkan dýk, yunduk/ Kurda kuþa yedirdik kaþý, gözü/ Gün ýþýklarýnda karardýk, yandýk/ Kuþ gagalarýyla kalbura döndük/ Durmadan kah þu yana kah bu yana/ Esen rüzgarla sallana sallana…/ Kargalar geldi kondu üstümüze…/ Sakýn siz katýlmayýn bu kervana/ Tanrý’dan maðfiret dileyin bize…”

Bir taþa rastgelmiþtim, ‘kimseden çekmedi görümcesinden çektiði kadar’ yazýyordu, kim bilir neçe caný yanmýþ yaþarken ve bu taþý ne tembihlerle kime yazdýrmýþ…

Ayný mezarlýkta genç bir ölünün taþýnda “Gâyesi bilinmez mukadderatýn/ Ölümdür en büyük sýrrý hayatýn” yazýlý.

“Bugün yine efkarlýyým/ Çünkü yalnýzým yapayalnýz/ Yine sana olan aþkýmý/ Sevgimi yalnýzlýðýmla paylaþýyorum/ Bilmem neden bu ayrýlýk bizi buldu/ Suçumuz ney sevmekmi” yazýyor bir diðerinde, imlayý aynen aldým…

‘Kaderim Böyleymiþ”…Haklý…Ama, tabanca çizmiþler, vurulmuþ olsa gerek…

“Ne geri dönecek yolun olacak/ Ne tutunacak dalýn kalacak/Korkarým piþmanlýk sonun olacak/ Yalnýz kalacaksýn günün birinde.” Çileli Kardeþ. Bu taþýn altýna yoldan aþaðý düþen bir araç resmedilmiþ…

“Þiþe büyük, Allah Rahmet Eylesin”

Mezar taþý kalp biçimi mermerden: Biz deðil, ikimizi ayýranlar utansýn. Seni seviyorum.

Yaþasýn Laik Cumhuriyet…Gözümle görmedim, internet resmi, montajlanmýþ olabilir, Yaþasýn Padiþahlýk yazsa kýrarlardý muhtemelen.

Çok severdi deyip Yeni Raký yazýlý þiþe çizilmiþi e var, adý bende saklý….

“….Mezartaþýma Beþiktaþ yazýlacaksa, öyle ölüm hoþ gelmiþ sefa gelmiþ…”

“Özledim” þarkýsýnýn sözlerinin yazýldýðý mezartaþý da var.

“Sevgini taþýmak deðil/ Hasretini çekmek zor/ Gülmeyi özlemek deðil/ Aðlamaya çalýþmak zor/ Sevmek ya da ölmek deðil/ Özleyince görememek zor.” Eh iþte…Mermercide imla mafiþ…

Vites Mehmet’in kabir taþý paylaþýlýrken, ‘soyadýmý ben bile unuttum, gömenler ne yapsýn?” denilmiþ.

“Kebabý köz öldürür, ateþi su söndürür/ Yiðidi kýlýç kesmez/ Bir acý söz öldürür” Rahmetli acý sözden gitmiþ olmalý.

“Mezarýmý ziyarete yüzü olanlar gelsin” (Bu ve aþaðýdaki alýntýlar, Iðdýr ünv.dr.öðr.üyesi Ýsmail Abalý’nýn 2018 yýlý tez çalýþmasýndan)

“Pazartesi günü çamaþýr yýkarken vefat etmiþtir.”

“Karýlarýnýn ve anasýnýn kavgalarýndan/ Karý dýrýltýsýndan hakrolarak ölen Osman Aða”

“Çok iyi bir Atatürkçü ve Cumhuriyet Halk Partili idi.”

“Totocuydu, futbolcuydu bir zaman/ cemiyette efendiydi her zaman”

“Çok sevdi Hüda etmedi niyaz/ Unutmadýk, unutulmazsýn Kiraz”

“Canlý yayýn sona erdi”

“Saatin pili bitince eylemez týk týk/ Zamaný gelince ruhuna derler çýk çýk/ Allaha hakkýyla kulluk eyle/ Zira Âhirette dinlemezler hýk mýk.”

“Þükürler olsun kocacýðým/ en azýndan nerede olduðun belli.”

“Yaþadý coþa coþa/ yoruldu koþa koþa/ adý deliye çýktý/ deliler ondan býktý/ sevmeyince deliler/ merak etti veliler” (Boyraz 2003, bu ve öncekilerin çoðu…)

“…../evladýndan sana olsun nasihat/ O dünyada malýn varsa, sat baba…”

Sanýrým en ilginç mezar taþlarýndan biri yüz yýl önce Ramazan bayramýnýn ilk günü þehrin içkici ve esrarcý tayfasýnýn Edirnekapý’da kendi meþreplerince içerek ziyaret edip, þiþenin dibini de kabirlere dökerek gazel atanlarýn, Bekri Mustafa ile ünde 50 dirhem afyon çeken ve 143’üne kadar yaþayan 1801 yýlýnda terk-i hayat eden Urfalý Hacý Ahmed Aða’nýn kabir taþýnda yazýlý olandýr. (Bilgi Murat Bardakçý’nýn 16.12.2001 günlü Hürriyet’teki Ayyaþlar Bayramý köþe yazýsýndan)

1908’e kadar asýrlarca aksamadan süren bir gelenekmiþ bu. Gazelhan, ‘ben þehid-i bâdeyim dostlar demim yâd eyleyin/ Neyle, meyle bir alay mahbub ile her dem gelin/ Bezm-i cem âyinini kabrimde mu’tad eyleyin’

Uluslarýn tapu kayýtlarý, mezartaþlarý. Kültürün, folklorun izlerini taþýr, o zamanlarýn izlerini, yaþayýþ âdetlerini…O günden geçmiþe açýlan kapý olan mezar taþlarý, kabristan baþka yere taþýnýrken yok olur. Ýzmir Kâtipzâde Konaðý (Hükümet Konaðý) yakýnýndaki Suluca Mezarlýk bu aile üyelerinin gömüldüðü aile mezarlýðýdýr, bütün rahmetliler doldurulur kepçeye, götürülürler semt-i meçhule…Geriye tek bir kadýnýn, Kâtipzâde gelini olan bir hanýmefendinin þimdi müzede olan taþý kalýr, geçmiþ neyimiþ, atýver gitsin...

Namlý içkiciler “Bekri Mustafa ve Urfalý Hacý Ahmed Efendinin Edirnekapý’dan Eyüp’e inen yolun solundaki küçük mezarlýktaki kabir taþlarý bekçi tarafýndan sökülüp, bahþiþ karþýlýðý meraklýsýna gösterilmek üzere orada bir kulübeye taþýnýr, derken kaybolur. Taþýn burada (sözkonusu yazýda) yayýnladýðým fotoðrafý 70 yýl önce (þimdi 90 yýl önce) çekilmiþ ve üstünde “Meþhur yevmiye elli dirhem sulümen ve afyon ekliden (yiyen) 134 yaþýnda fevt olan Rühâvies –Seyyid el-Hac Ahmed efendi ruhuna fâtiha. Sene 1216 Muharrem (Mayýs 1801) Bekri Mustafa’nýn taþý da ayný âkýbete uðradý. Biri Edirnekapý öteki Eminönü’nde olan iki ayrý taþ zamanla kayboldu.”

Osmanlýca yazýlmýþ mezar taþlarýný okumaktan mahrumuz…Sebeb olanlar sebepsiz kalsýn…

Ýslamiyet öncesini hele hiç bilmiyoruz, Seyhan Çaðlar Emen, Ýslam öncesi ölenin kabrine Balbal denen taþ dikildiðini, Ýslamiyetle þereflenen milletin inancýmýz gereði mezarlýðý önemseyip, taþlarý nakþettiðini, Ahlat’ta bulunan Selçuklu dönemi mezar taþlarýnýn þâhaser olduðunu yazýyor. Türkistan baþta, Türk dünyasý mezar, sanduka, türbelerinin sanat eseri olduðunun altýný çizerek.

“Delil yetersizliðinden beraat etti/ Kalp yetersizliðinden gitti.”

Bir arkadaþým taþ maþ istemediðini söyler, ekseni üstünde dönen ve hava koþullarýndan etkilenmeyen bir bobin hayâl ederdi. Hayal edip, heves edip yaþayamadýklarýný, bu dünyada gerçekleþtiremediklerini, gönlünde kalanlarý, diyemediklerini yazacakmýþ, gelen geçen okuyacakmýþ. Öyle çokmuþ ki diyecekleri, ancak bir bobine sarýp, diðer eksen üstüne dolanýp tertiplice duracaðýný hayal ederdi. “Umdum, edemedim/ sevdim varamadým/ hayatý müsvedde sandým/ temize çekemedim” diye yazdýr bâri, dedim, dinlemedi.

Ya sýrasýz gidenler? Þehidler, mülteciler, göç yolunda ziyan olan çocuklar, hesabý verilemeyecek olanlar? Dünyanýn bütün taþlarý, kalemleri, keskileri yetmez onlarý söylemeye…

 

Ayþe KÝLÝMCÝ

18.01.2021

 

 

Bu yazýyý Facebook'ta paylaþabilirsiniz+:
Facebook'ta paylaþ
0
Yorumlar
Uyarý

Yorum yazabilmek için üye olmalý ve oturum açmalýsýnýz.

Eðer sitemize üye deðilseniz buraya týklayarak hemen üye olabilirsiniz.

Eðer üye iseniz oturum açmak için buraya týklayýn.