HARÝÇTEN GAZEL / ÝSRAÝL-TÜRKÝYE ÝÞBÝRLÝÐÝ TÜM DENGELERÝ DEÐÝÞTÝREBÝLÝR
16 Þubat 2022 21:25 / 426 kez okundu!
"Erdoðan, Filistinlilerin içinde bulunduðu kötü durum da dahil olmak üzere Müslümanlarýn davalarýný savunmaktan vazgeçmeden, Ýsrail, Suudi Arabistan ve BAE gibi ülkelerle geliþen iliþkileri sürdüren Müslüman bir lider olarak geliþmeleri dengelemek istiyor. Ve bu geliþmeler, Türkiye ile Ýsrail’in bölgede ve Orta Asya’da iþbirliðini geniþleteceðini ve bu geliþmenin gaz baþlýðý baþta olmak üzere dengeleri deðiþtireceðini ortaya koyuyor."
***
HARÝÇTEN GAZEL / ÝSRAÝL-TÜRKÝYE ÝÞBÝRLÝÐÝ TÜM DENGELERÝ DEÐÝÞTÝREBÝLÝR
Washington’da yakýn zamanda verilen bir akþam yemeði, Ýsrail Devlet Baþkaný Isaac Herzog’un yakýnda Türkiye’ye yapacaðý ziyaretinde, iki eski müttefik arasýndaki gergin iliþkilere son vermekten daha fazlasý olabileceðini ortaya koyuyor.
Önde gelen Amerikan Yahudi Örgütleri Baþkanlarý Konferansý tarafýndan düzenlenen akþam yemeðine, Ýsrail, Türkiye, Özbekistan ve Kazakistan’ýn Washington büyükelçileri katýldý. Azerbaycan büyükelçisinin ev sahipliðinde düzenlenen akþam yemeðine ABD’nin önde gelen Yahudi liderlerinden Malcolm Hoenlein de katýldý.
Gece, Ýsrail ile diplomatik iliþkileri olan Türk ülkeleri arasýnda daha yakýn ekonomik ve güvenlik iþbirliðine giden bir yol bulmak için organize edildi.
Ayrýca Türkiye, Azerbaycan ve Orta Asya ülkeleri üç ay önce Türk Dili Konuþan Ülkeler Ýþbirliði Konseylerine yeni bir soluk getirmeye çalýþtý.
Akþam yemeðinin önemi, sadece Herzog’un Türkiye ziyaretinden önce gerçekleþmesinde yatmýyor. Büyükelçiler, Ukrayna krizinin Türkiye’yi NATO ve Rusya arasýnda seçim yapma durumundayken bir araya geldiler.
Rusya ile yakýn baðlarý olan ve Rusya’dan füzesavar sistemi satýn alan bir NATO üyesi olan Türkiye, son yaþanan krizde Ukrayna’yý destekledi ve güç durumdaki Doðu Avrupa devleti ile askeri iþbirliðini sýkýlaþtýrdý. Ayrýca açýk bir dille Rusya’nýn 2014 yýlýndaki Kýrým’ý iþgalini kýnadý.
Erdoðan bu ayýn baþlarýnda Kiev’i ziyaret etti, ancak Ukrayna’nýn Rusya ile olan ihtilafýnda arabuluculuk yapma teklifi henüz sonuçlanmadý.
Türk Cumhurbaþkaný ayrýca bu süreçte, Ýsrail gazýnýn Avrupa’ya taþýnmasý konusunda Ýsrail ile müzakereleri sürdürmek istediðini söyledi. Batý, Rusya’nýn Ukrayna’ya yönelik olasý bir askeri operasyonuna yanýt olarak Rusya’ya yaptýrým uygularsa, Avrupa’nýn gaz arzý tehlikeye girebilir. Yaptýrýmlar Rusya’nýn Avrupa’ya gaz satýþýný durdurabilir.
Türk-Ýsrail doðalgaz iþbirliði, Erdoðan’ýn Türkiye’yi Avrupa için alternatif bir enerji merkezi olarak konumlandýrma hedefini güçlendirecektir. Azerbaycan, Ukrayna krizinin Rus sevkiyatlarýný aksatmasý durumunda Türkiye üzerinden akacak olan acil durum gazýný Avrupa’ya saðlamaya hazýr olduðunu söyledi.
Ýsrail lideri Herzog 15 yýl sonra Türkiye’yi ziyaret eden ilk Ýsrail devlet baþkaný olacak gibi görünüyor. Diðer bir ayrýntý ise Washington’daki yemeðe katýlan Ýsrail’in Washington büyükelçisi Herzog’un erkek kardeþidir.
Ýsrail ile Türkiye arasýndaki iliþkiler, 2010 yýlýnda Ýsrail-Mýsýr ablukasýný aþmaya çalýþan bir yardým filosunun parçasý olan bir gemide 10 Türk eylemcinin Ýsrailli komandolar tarafýndan öldürülmesinin ardýndan bozuldu.
Geçen ay Yair Lapid ile Mevlüt Çavuþoðlu arasýnda yapýlan bir telefon görüþmesi, iki ülkenin dýþiþleri bakanlarý arasýnda 13 yýl aradan sonra teyit edilen ilk görüþme oldu.
Kasým ayýnda casusluk suçlamasýyla iki Ýsrail vatandaþýnýn tutuklanmasý ve ardýndan bu turist çiftin serbest býrakýlmasý Ýsrail-Türkiye yakýnlaþmasýnýn yolunu açtý.
Çiftin serbest býrakýlmasý, Erdoðan ile üst düzey Ýsrailli liderler arasýnda dokuz yýl içinde yapýlan ilk telefon görüþmesini de tetikledi. Herzog ve Baþbakan Naftali Bennett, Türkiye Cumhurbaþkaný’na teþekkür etmek için ayrý ayrý telefon etti.
Erdoðan bu hafta çeþitli Orta Doðu devletlerinin farklýlýklarýnýn ve çoklu bölgesel çatýþmalarýn kontrolden çýkmamasýný saðlamaya çalýþtýðý bölgesel bir dengeleme eyleminin parçasý olarak iki günlük bir BAE ziyareti gerçekleþtirdi.
BAE Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed, Erdoðan’ýn yaklaþýk on yýldýr ilk kez yaptýðý ziyaretini, Türkiye ile iþbirliðinin “yeni bir aþamasýnýn” baþlangýcý olarak müjdeledi. BAE, Türkiye’nin Körfez’deki en önemli ticaret ortaðýdýr.
Bu arada, geçtiðimiz günlerde Türk istihbaratýnýn Türk-Ýsrailli iþadamý Yair Geller’e yönelik bir suikast giriþimini engellediðini bildirildi. Yine geçtiðimiz günlerde Ýran’la baðlantýlý birkaç þüphelinin Türkiye’de gözaltýna alýndýðý açýklandý.
Erdoðan, Filistinlilerin içinde bulunduðu kötü durum da dahil olmak üzere Müslümanlarýn davalarýný savunmaktan vazgeçmeden, Ýsrail, Suudi Arabistan ve BAE gibi ülkelerle geliþen iliþkileri sürdüren Müslüman bir lider olarak geliþmeleri dengelemek istiyor. Ve bu geliþmeler, Türkiye ile Ýsrail’in bölgede ve Orta Asya’da iþbirliðini geniþleteceðini ve bu geliþmenin gaz baþlýðý baþta olmak üzere dengeleri deðiþtireceðini ortaya koyuyor.
Türk Dýþiþleri Bakaný Çavuþoðlu da, geçen hafta “Ýsrail ile iliþkilerimiz, normalleþme konusunda atacaðýmýz hiçbir adým Filistin davasý pahasýna olmayacak” açýklamasýnda bulundu.
Çev. Adem KILIÇ
Eurasia Review’de yayýmlanan analiz gdh.digital tarafýndan çevrilmiþtir.
